چکیده:
علت بلافصل
مصطفی نوری
مقدمه
اصطلاح Proximate cause تا به حال بنا به شرایط موضوع و سلیقههای
ترجمههای مختلفی به فارسی داشته است: علت نزدیک, علت اقرب» نزدیکترین
علت» علت اصلی» علت مستقیمء علت علت اساسی, علت عمدهء علت بلافصل
و علتالعلل. با توجه به این که اصطلاح موردنظر ما بهطور معمول در مقابل «علت دور»
( remote cause ) بهکار میرود. بهنظر میرسید که «نزدیکترین غلت». معادل
نزدیکتری است اما به سبب توضیحی بودل آن (نزدیکی از لحاظ اثربخشی است نه
زمانی) و اجتناب از تعبیر دوگانه. اصطلاح «غلت بلافصل» انتخاب شد که ظاهرا به
دریافت مفهوم اصلی نیز بیشتر کمک میکند. به هر حال» ابتدا چهار تعریف از «غعلت
بلافصل». برگرفته از واژهنامههای بیمهای» ارائه و سپس به بحث اصلی پرداخته
میشود:
-علت بلافصل یک حادفه: عبارت از علتی است که در یک سیر طبیعی و پیوسته: ب وآن
که این پیوستگی را علت جدید دیگری قطع کند حادثهای بهوجود آورد که بدون آن
علت» حادنة مذکور هیچگاه امکان وقوع نمیپاقت.
-اعلت بلافصل پعنی علت مور در وقوع یک خسارت و عبارت است از زنجیرة بههم
پیوستة علت و معلولی بین وقوع یک خطر مورد پوشش و ورود خسارت به مورد بیمه.
برای مغال, آتشسوزی علت بلافصل خسارتی است که منشا آن آب مورد استفاده برای
خامو شکردن آتشسوزی بوده است.
هر حادثه نتیجه یک رشته (شبکه) از حوادث قبلی است. بررسی علتالعلل در موارد
حقوقی بیشمار پیش میآید و منشا هر علت» علت دیگر است. بتابراین» هر علت با علت بلافصل خوه استدلال میشود و این علت اساسی یا موّث رکه لزوما از نظر زمانی
نزدیکترین علت به وقوع حادثه نیست علت بلافصل نامیده میشود.
-ابیمه گر مسوژوول جبران خسارتی است که بهطور اساسی به علت حدوث مخاطراتی
باشد که در بیمهنامه مشخص شدهاند. اصطلاح حقوقی آن «علت پلافصل)» است. واه
بلافصل به معنای نزدیکترین از نظر اثربخشی است و نه از نظر زمانی. تعریف سنعی و
قدیمی «علت بلافصل» عبارت است از علت جدی و اثربخش ی که بدون مداخلة هر
عامل موّثر جدید و مستقل دیگر منشا زنجیرهای از حوادث شود.
زمانی که خسارتی به وفوع میپیوندد دو پرسش مطرح می شود: ۱ منشا خسارت
خطرهای بیمه شده است؟ و ۲. آیا منشا خسارت» حوادث استثنا شده است؟ در پاسخ به
این دو سوال است که کاربرد علت بلافصل تبیین میشود.
خلاصه ماشینی:
"همچنین،هنگامی که با شدت گرفتن آتشسوزی بیمهگذار اموال بیمه شده را از ساختمان به بیرون میبرد(چه هدف از این کار جلوگیری از آتش گرفتن اموال باشد و چه به قصد بردن آنها به مکانی امن)،هر خسارتی که به دلیل این نقل مکان به اموال وی وارد آید خسارت ناشی از آتشسوزی تلقی میشود؛خواه بر اثر خیس شدن اموال در زیر باران باشد(آن گاه که به محوطهء روباز منتقل میشده است)یا در نتیجهء پرت کردن آنها از پنجره.
اگر آتشسوزی پیامد طبیعی خطر استثنا شده باشد علت بلافصل این خسارت خطر استثنا شده است و بیمهگذار نمیتواند غرامت دریافت کند.
همچنین،هرگاه آتشسوزی از طریق آتشافروزی(استثنا شده)ایجاد شده باشد و به علل طبیعی گسترش یابد و از ساختمانی به ساختمان دیگر سرایت کند،آتشسوزی دوم دقیقا شبیه آتشسوزی اصلی تلقی میشود و علت بلافصل آن خطر استثنا شده است."