چکیده:
آسیای مرکزی به عنوان منطقه ای که بحران آب در آن همواره رو به فزونی می باشد نگرانی بسیاری از صاحبنظران منطقه و جهان را به خود جلب نموده است. دلیل بغرنج بودن بحران آب در این منطقه آن است که علاوه بر پیوند آن با مسائل زیست محیطی همچون خشک شدن دریاچه آرال و اثرات مخرب آن و همچنین صدمات به بخش های مختلف مانند کشاورزی، صنعت و ... هنوز آینده این بحران و نحوه برخورد کشورهای منطقه جهت حل کردن این مشکل مشخص نیست و در هاله ای از ابهام قرار گرفته است. این مقاله به دنبال آن است تا با تجزیه و تحلیل مهمترین مولفه ها و زمینه های همگرایی و واگرایی در منطقه آسیای مرکزی به این نکته برسد که در آینده، بحران آب در آسیای میانه کشورهای درگیر با آنرا را به سمت همگرایی سوق می دهد یا واگرایی. بر این اساس پرسش اصلی مقاله چنین است که نقش بحران آب در همگرایی یا واگرایی های آینده کشورهای آسیای میانه چگونه خواهد بود؟ یافته های مقاله حاکی از آن است که در آینده این تحولات کشور های منطقه با توجه به یکسری عوامل زمینه ای و زیر ساختی که غالبا ویژه آسیای مرکزی می باشند به سمت در گیری و تخاصم میل می کنند، این احتمال درگیری زمانی در منطقه برای ما آشکارتر می شود که روند همگرایی و واگرایی این منطقه را در بستر و زیر ساخت های همکاری و عدم همکاری منطقه ای بررسی کنیم. اهمیت این زیرساخت ها به گونه ای است که ممکن است در مورد مساله ای مانند بحران آب در مناطق و شرایط مختلف به راهکار های متفاوتی از تقابل تا همکاری مبدل گردد.
خلاصه ماشینی:
ب -تجربه تلخ اتحاد جماهیر شوروی و ترس از تهدید استقلال سیاسی: با وجود اینکه از سال ١٩٩١ به بعد کشور های این منطقه استقلال سیاسی خود را به دست آورده اند اما هنوز اثراتی از آن در ذهن سیاستمداران این کشور ها برجای مانده است به طوری که اخیرا اقدامات روسیه در اکراین بر نگرانی های قزاق ها افزوده است و از تکرار سناریوی اکراین نسبت به استان های شمالی خود در هراس هستند اما مقامات روس د تلاش اند که ذهنیت 5 The commonwealth of independent states(CIS) 6 The economic cooperation organization(ECO) 7 The shanghai cooperation organization(SCO) 8 The Eurasian economic community(EES) 9 The central Asia cooperation organization(CACO) ایجاد شده را کمرنگ کنند اما تاثیر خود را کماکان در اذهان بر جای گذاشته است (١ :٢٠١٥ ،Crisis Group).
البته علاوه بر تمامی موارد مهم ذکر شده در رابطه با عدم توفیق این کشور ها در زمینه همگرایی منطقه ای و واگرایی بیشتر می توان به نقش قدرت های فرامنطقه ای و منافع آنها نیز در این منطقه اشاره ای کرد که آسیای مرکزی را در حیطه ی علایق استراتژیک آنها قرار داده است .