چکیده:
غالب فضاهای پیاده در شهرهای ما فاقد جذابیت بصری، شادابی، و کیفیت مناسب طراحی منظر برای ایجاد حس رضایت بصری در پیادگان هستند. از آنجایی که زیبایی یک مفهوم کیفی و قابل تفسیر است، در مورد ابعاد نظری و فلسفی آن به کفایت صحبت شده است. اما چالشهای اصلی این مفهوم، نحوة سنجش، ارزیابی، و بهکارگیری آن است. خیابانهای محلی یکی از فضاهای پرمواجهه از نظر بصری است. بازآفرینی طراحی مبنا یکی از رویکردهای اخیر در طراحی فضاهای شهری است. هستة اصلی این رویکرد توجه کاربردی به مولفة زیبایی است. مردم این نوع فضا را غالبا از فاصلة نزدیک و با سرعت حرکت پایین و تبعا با ضریب دقت بالا درک میکنند. بنا بر این در توجه به کیفیت زیبایی در طراحی خیابانهای محلی و تبیین معیارهای آن باید از حداکثر مشارکت عمومی برای بومیسازی این مفهوم استفاده شود تا ارزشهای اصیل و هویتهای بومی و محلهگرایانه در میان سلیقهگرایی نخبهمآبانه مغفول نماند. در این پژوهش ابتدا مبانی نظری تبیین و معیارهای کاربردی مفهوم زیباییشناسی در پنج دستة کلی استخراج شد. سپس در نمونة موردی این پژوهش با تبیین ویژگیهای خاص خیابان شهید انصاری در متن بافت تاریخی شهر قزوین به بررسی چگونگی کاربست مفهوم زیباییشناسی در قالب زیرمعیارهای این پنج دسته اصلی پرداختیم. در این مرحله از روش پیمایشی با ابزار مشاهده و پرسشنامه به جمعآوری داده پرداخته شد. برای اولویتسنجی این پنج معیار از نظر مردم، آنها را در قالب گویههای ساده تبدیل به 25 کیفیت کاربردی در قالب پرسشنامه تبدیل شدند. سپس با تحلیل پرسشنامهها به اولویتسنجی معیارها از دیدگاه مردم پرداخته شد. بر اساس اولویتهای سنجششده از طرف مردم، 15 شاخص معنادار ارزیابی شدند (بالای 50% ارزشیابی)، که از این میان، شاخصهای توجه به کیفیت ابنیة تاریخی (6/ 93%) و توجه به فرهنگ بومی (8/ 85%) در طراحی خیابان محلی مورد نظر ارزش بالاتری داشتند. همچنین شاخصهای تعادل در ارتفاع (6/ 56%) و سازگاری میان اجزای ساختمان (2/ 55%) از درجة اهمیت کمتری نسبت به سایر شاخصها برخوردار بودند و یا از نظر مفهومی مردم ارتباط کمتری با آن برقرار کردند.