چکیده:
مطابق نقل منابع، برخی شیعیان پس از صلح امام حسن علیه السلام، به مخالفت برخاسته، با عبارات موهن، آن امام را مورد خطاب قرار دادند. کمتوجهی برخی محققان به مباحث مبهمی همچون گوناگونی اسناد و منابع، تنوع ادبیات اعتراض و نبود قرائت صحیح از گفتهها و نامشخص بودن بستر زمانی و مکانی اعتراضها، سبب انعکاس این روایات در آثار مخالفان شده است. نوشتة حاضر میکوشد تا با توصیف دقیق و جامع واقعه، مدعای مخالفت نکردن بزرگان شیعه با امام حسن علیه السلام و توهین نکردن طرفداران به آن حضرت را به آزمون بگذارد. این تحقیق نشان میدهد علاوه بر ریشه داشتن اعتراضها در اندیشة خوارج و تحریف صورتگرفته توسط جریان طرفدار حکومت اموی با هدف تخریب و تضعیف اهلبیت علیهم السلام، میتوان نظریة اعتراض اصحاب امام حسن علیه السلام را نادرست و ناقص دانست.
خلاصه ماشینی:
"/> به نظر میرسد علاوه بر آنکه مورخان شیعه به این اخبار حسن ظن نشان دادهاند، برخی محققان نیز تمام موارد را نوعی توهین از سوی یاران امام حسن(ع) تلقی کرده، در آثارشان انعکاس دادهاند<FootNote No="451" Text=" بسیاری از مورخان شیعه این اخبار را منعکس نمودهاند و میتوان از بیشتر تحقیقات اخیر، که در کتاب «امام مجتبی در آینة کتاب»، نوشتة محمدباقر انصاری ذکر شده است استفاده کرد.
برای نمونه، ابوحنیفه دینوری (م 282) پس از اشاره به ناراحت بودن عدهای از شیعیان از صلح، آورده است که گروهی از معترضان نزد امام حسن(ع) آمدند و درخواست کردند تا قرارداد صلح را بر هم بزنند و با معاویه بجنگند؛ اما امام مجتبی(ع) سخن آنان را نپذیرفتند.
افزون بر این، نکاتی در گزارش ابنقتیبه مشاهده میشود که ساختگی بودن این گزارش و یا دست بردن در آن را نشان میدهد؛ از جمله آنکه سلیمان مدعی آمار صد هزار نفری سپاه عراق در رکاب امام حسن(ع)، فارغ از فرزندان و موالی آنان و نیز شیعیان آن حضرت از مردم بصره و حجاز شده است.
علاوه بر این، راوی خبر او در اینباره، فضیلبن مزروق است که شخصیتش با ابهاماتی روبهرو و قابل بررسی است؛ زیرا در کتب حدیثی شیعه، هیچ روایتی از او وجود ندارد و رجالیان شیعه نیز جز شیخ طوسی، که بدون هیچ مطلبی، او را در شمار اصحاب امام صادق(ع) نام برده،<FootNote No="507" Text=" محمدبن حسن طوسی، رجال الطوسی، ص269.
<FootNote No="548" Text=" محمدبن جریر طبری، تاریخ الرسل و الملوک، ج5، ص159"/> وی افرادی را برای مذاکره به مدائن فرستاد و فرستادگان هنگام خروج چنین القا کردند که امام حسن(ع) صلح را پذیرفته است.