چکیده:
آموزش چندفرهنگی، به عنوان یکی از ضرورت¬های مهمّ تعلیمی و تربیتی در عصر حاضر، سازکاری است که در صدد ایجاد تعامل، تفاهم و تبادل بین فرهنگی است؛ به طوری¬که افراد دارای فرهنگ¬های متفاوت، با کمترین تنش، امکان همزیستی مسالمت¬آمیز پیدا کنند. در این راستا، هدف اصلی پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل محتوای ادبیّات فارسی دورة اوّل متوسّطه و دورة ابتدایی بر اساس مولّفه-های آموزش چند فرهنگی است. جامعة آماری تحقیق شامل کلیّة کتاب¬های فارسی دورة اوّل متوسّطه و فارسی (بخوانیم) دورة ابتدایی چاپ شده در سال تحصیلی 93 - 92 بودند که با توجّه به ماهیت موضوع پژوهش و به دلیل محدودیّت جامعه آماری از نمونه¬گیری صرف نظر شده، کلّ جامعة آماری به عنوان نمونه در نظر گرفته شد. روش تحلیل محتوای تحقیق حاضر، آنتروپی شانون بوده و واحد تحلیل نیز متن(پاراگراف)، تصویرها و فعّالیّتها (جمله) بوده است. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 4112 واحد ضبط شمارش شده در کتاب¬های درسی مزبور در دورة اوّل متوسّطه و ابتدایی، تنها 375 مورد فراوانی (کمتر از 9 درصد) در رابطه با مفاهیم و مولّفه¬های آموزش چند فرهنگی وجود دارد که از این میزان بیشترین میزان بار اطّلاعاتی و ضریب اهمّیّت در همه واحد ضبط شمارش شده، به مولّفه¬های انعکاس تنوّع قومی، مذهبی و محیطی و تحکیم وحدت و همبستگی ملّی و تقریب مذاهب و کمترین میزان بار اطّلاعاتی و ضریب اهمّیّت به بعد توزیع برابر منابع و فرصتهای تعلیمی و تربیتی داشت.
خلاصه ماشینی:
نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که از مجموع 4112 واحد ضبط شمارش شده در کتابهای درسی مزبور در دورة اوّل متوسّطه و ابتدایی، تنها 375 مورد فراوانی (کمتر از 9 درصد) در رابطه با مفاهیم و مؤلّفههای آموزش چند فرهنگی وجود دارد که از این میزان بیشترین میزان بار اطّلاعاتی و ضریب اهمّیت در همه واحد ضبط شمارش شده، به مؤلّفههای انعکاس تنوّع قومی، مذهبی و محیطی و تحکیم وحدت و همبستگی ملّی و تقریب مذاهب و کمترین میزان بار اطّلاعاتی و ضریب اهمّیت به بعد توزیع برابر منابع و فرصتهای تعلیمی و تربیتی داشت.
پس از شناسایی مؤلّفههای پرتکرار مرتبط با این رویکرد در منابع فوق، که شامل (تحکیم وحدت و همبستگی ملّی و تقریب مذاهب، احترام متقابل و کرامت معنوی همة انسانها فارغ از ویژگیهای عرضی چون نژاد، طبقه، مذهب و غیره، انعکاس تنوّع قومی، مذهبی، محیطی، آموزش ضد تبعیض و تعصّب نژادی، تحکیم وحدت و همبستگی ملّی و تقریب مذاهب، توزیع برابر منابع و فرصتهای تعلیمی و تربیتی و پذیرش تفاوت و تکثّر (مسالمت زندگی کردن) بودند، اطّلاعات بر اساس مدل آنتروپی شانون تجزیه و تحلیل شد و براساس همین مدل، میزان توجّه به هر یك از مؤلّفههای آموزش چند فرهنگی در كتابهای ادبیات فارسی در دورة اوّل متوسّطه و دورة ابتدایی بررسی شد.
یافتههای پژوهش در این تحقیق، کتابهای ادبیات فارسی و بخوانیم دورة ابتدایی و اوّل متوسّطه بر اساس هفت مؤلّفة آموزش چند فرهنگی تحلیل شدند كه عبارتند از: احترام متقابل و توجّه به ارزش و کرامت همة انسانها، انعکاس تنوّع قومی، مذهبی، محیطی، آموزش ضدّ تبعیض و تعصّب نژادی، تنوّع استفاده از روشهای تدریس، ارزشیابی، مواد و محیط یادگیری، توزیع برابر منابع و فرصتهای تعلیمی و تربیتی، پذیرش تفاوت و تکثّر.