چکیده:
این گفتار در نقد، مقالهâای در موضوع حجیت جمعیه قرآن کریم و تاثیر اصل نفی تشبیه در مورد آن است که مبانی ذکر شده را منتسب به میرزا مهدی اصفهانی دانسته است. در این مقاله به تاملاتی در تبیین مذکور می پردازیم. در این راستا، نشان داده شده است که قاعده نفی تشبیه میان خالق و مخلوق، به روشی که در تبیین مذکور توضیح داده شده تامل انگیزاست و پشتوانه عقلی و روایی ندارد، بلکه خلاف آن قابل اثبات است. همچنین به روایتی از امیرالمومنین علیه السلام که مبنای تبیین مذکور است، توجهی دوباره شده تا نشان داده شود که مدعای مذکور از این روایت قابل دستâیابی نیست.
خلاصه ماشینی:
نگارندگان مقالة تأثیر نفی تشبیه اذعان به مشابهت دو کلام (کلام خداوند و کلام بشر) در معنیداری الفاظ را، بر اساس گفتار امیرالمؤمنین، منتهی به تشبیهی شرکآمیز دانستهاند که با تذکار به اصل عقلی عدم تشبیه میان خالق و مخلوق آشکار میشود اما توجه نداشتهاند که پیشتر پذیرفته بودند کلام الله مجموعهای از الفاظ است و خود لفظ بودن کلام خداوند، بر اساس همان اصل عقلی، برابر تشبیه است؛ با این حال، از سویی دیگر، معناداری الفاظ را که پیش از این، مبتنی بر اصل عقلی، عین تشبیه دانسته بودهاند، ابطالپذیر معرفی کردهاند.
تأملبرانگیز بودن اساس یاد شده را به شکلی دیگر نیز میتوان خاطر نشان کرد: اگر حضرت صالح به آنچه از دل کوه بیرون آمد اشاره کند و مبتنی بر عدم تشبیه یا هر پایة دیگری بگوید که این مخلوق کلام خداوند است، با این اعتراض مخاطبان مواجه میشود که: این شیء مخلوق خداوند است ولی صلاحیت ندارد که کلام خداوند خوانده شود، بلکه باید آن را «ناقة الله» خواند.
کلام الله، نمونهای از افعال خداوند مبتنی بر آنچه دربارة عدم شباهت میان خالق و مخلوق بیان شد، نگارندگان مقالة تأثیر نفی تشبیه، در نهایت، استدلال خود را به کلام الله میرسانند و بیان میکنند: اما آیا میشد این نقوش را به صرف لفظ بودن، «کلام» نیز دانست؟ با توجه به آنچه رفت، بدون ارائة پیامبر، نمیتوانستیم این «الفاظ» را از جانب خود، «کلام» بدانیم.