چکیده:
امروزه الگوهای عملیاتی متعددی در زمینه بانکداری اسلامی در کشورهای مسلمان و غیرمسلمان به مرحله اجرا در آمده است که حاوی تجربیات ارزشمندی برای سایر فعالان این صنعت می باشد. از جمله این کشورها، اندونزی می باشد که بیشترین جمعیت مسلمان را در خود جای داده است. در این کشور نظام بانکی حاکم از نوع دوگانه می باشد، به این صورت که هم بانک های اسلامی و هم متعارف با هم فعالیت می کنند. بنابراین معرفی، نقد و بررسی آن می تواند برای کشورمان که در مرحله اصلاح و تجدیدنظر در قوانین بانکی است، نکات در تحلیل توجه ای داشته باشد. تحقیق حاضر با روش توصیفی- تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه ای و اینترنتی به بررسی این فرضیه می پردازد که «نظام بانکداری اسلامی اندونزی از جامعیت، مشروعیت و کارایی نسبی برخوردار است». در عین حال نتایج نشان می دهد از لحاظ جامعیت در بخش تجهیز، نظام بانکی نواقصی دارد و قادر به پاسخ گویی به نیازهای کسانی که به قصد امر خیر و کسانی که برای دریافت سود ثابت سپرده گذاری می کنند، نمی باشد. در بخش تخصیص نیز قادر به تامین نیاز بنگاه هایی که برای خرید خدمات و همچنین خرید دارایی های غیرمشهود چون سهام و غیره به بانک مراجعه می کنند، نمی باشد. از لحاظ مشروعیت نظام بانکداری اسلامی اندونزی به صورت گسترده در تمامی بخش های اقتصادی از قرارداد مضاربه استفاده می کند که به اعتقاد مشهور فقیهان امامیه و برخی از عالمان اهل سنت، این امر محل اشکال است، زیرا تنها در صورت استفاده در بخش تجارت و بازرگانی عقد مضاربه صحیح می باشد. علاوه بر این استفاده از عقد قرض در تسویه حساب مربوط به ضمانت نامه های بانکی است که با روح فعالیت بانکی که به دنبال دستیابی به سود اقتصادی، است سازگار نمی باشد. این تحقیق با استفاده از تجربیات بانکداری اسلامی اندونزی، نکات مهمی را برای اصلاح قوانین و مقررات نظام بانکداری ایران پیشنهاد می دهد.
خلاصه ماشینی:
این در حالی است که در نظام بانکداری اسلامی اندونزی، حساب دیداری بر اساس عقود ودیعه و مضاربه میباشد که اولی از نظر فقهی و دومی از لحاظ اقتصادی بر عقد قرض الحسنه مورد استفاده در نظام بانکی ایران ارجحیت دارد.
تفاوت اساسی حساب مذکور با حساب پس انداز قانون عملیات بانکی بدون ربای ایران در عقد مورد استفاده است که در ایران حساب های پس انداز به مانند حساب جاری بر اساس عقد قرض الحسنه می باشد، این در حالی است که در اندونزی بانک ها بر اساس قانون ، مجاز به دریافت منابع بر اساس عقود ودیعه و مضاربه میباشند.
بانک های اسلامی اندونزی بر اساس قانون قادر به افتتاح این حساب بر پایه عقد مضاربه با ویژگیها و سازوکار زیر میباشند: ١ مهم ترین تفاوت سپرده های دیداری با سپرده های پس انداز در نظام بانک داری اسلامی اندونزی مربوط به این میباشد که سپرده های دیداری برای تسهیل در فعالیت های دریافت و پرداخت توسط مشتریان استفاده میشود و سپرده های پس انداز برای مدیریت نقدینگی مورد استفاده قرار میگیرد.
٢- مشارکت ویژگیهای تأمین مالی بر اساس عقد مشارکت در نظام بانکداری اسلامی اندونزی به صورت زیر است : - بانک و مشتری باید به عنوان شریک کسب و کار و ارائه کننده وجوه و یا دیگر کالاها به منظور تأمین مالی یک فعالیت کسب و کار مشخص عمل نمایند.
٤- سلم از دیگر روش های تأمین مالی در بانکداری اسلامی اندونزی تسهیلات سلم با ویژگیهای زیر است : - بانک به عنوان ارائه کننده وجوه در معامله سلم با مشتری عمل میکند.