چکیده:
نسخه خطّی دیوان اشعار «رکن الدّین دعویدار قمی»، شاعر گرانقدر سده ششم و اوایل سده هفتم علی رغم اشعار وزین، شخصّیت شامخ و حضور پررنگش در یکی از مهمترین ادوار شعر فارسی، آنگونه که شایستۀ مقام والای اوست، مورد عنایت محققان ادب فارسی قرار نگرفته است. دیوان اشعار این شاعر اندیشمند ایرانی، مجموعه ای از اشعار عربی و فارسی، شامل نه صد و سه بیت عربی و دوهزار و سیصد و هفتاد و چهار بیت فارسی است. این نسخه تنها نسخۀ باقیمانده از دیوان شاعر است که «صدرالدین محمد بن جعفر بن علی بن محمد علی معمار اصفهانی» آنرا از سال 1039 تا 1041 هـ ق نگاشته است. این پژوهش بر آن است با ارائۀ توضیحاتی چند در باب احوال شاعر و بررسی و معرفی نسخۀ خطی دیوان وی، ببررسی ساختار، سبک و ویژگیهای زبانی آن بپردازد و آن را از لحاظ زیبایی شناسی مورد بررسی قرار دهد.
The manuscript of the poem "Rokn al-Din Qavidar Qomi", the great poet of the sixth and early seventh years, despite his valuable poetry, supreme character and his bold presence in one of the most important periods of Persian poetry, as deserves his supreme authority, as deserves his high status,the scholars of Persian literature did not consider it. The poetry of this Iranian thoughtful poet, a collection of Arabic and Persian poems, consists of nine hundred and three Arabic verses and two thousand three hundred and seventy four Persian verses. This version is the only remaining version of the poet's poem, written by Sadr al-Din Muhammad ibn Ja'far ibn Ali ibn Mohammad Ali Memar Esfahani from 1039 to 1041 AH. This research aims to examine its structure, style and linguistic features by analyzing a few points about the status of the poet and exploring and introducing a manuscript of the Divan, and examining it in terms of aesthetics.
خلاصه ماشینی:
پیشینۀ پژوهش این اثر بتصحیح و مقدمۀ علی محدث ، توسط انتشارات امیر کبیردر سال ١٣٦٥ چاپ شده است و سابقه تصحیح دیگری ندارد علاوه بر آن مقاله ای نیز در نشریه ادبیات تطبیقی (علمی-پژوهشی) دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید باهنر کرمان ، دورة جدید، سال دوم ، شماره ٣، زمستان ١٣٨٩ بوسیله دکتر تورج زینی وند و لیلا قلندر لکی سلطانی، با موضوع «بازتاب فرهنگ و شعر عربی در دیوان رکن الدین دعویدار قمی شاعر ذواللسانین دهه های پایانی سدة شش و آغازین سدة هفت » بچاپ رسیده است .
ویژگیهای ادبی که از دوره های قبل بتدریج پدید آمده بود، از قرن پنجم ببعد تکامل مییابد و به اوج میرسد از نظر عناصر زیبایی، انواع تشبیه در آن خودنمایی میکند و تشبیهات حسی دوران گذشته جای خود را بیشتر به تشبیهات عقلی و وهمی میدهد چون اکثر شاعران در این دوره درس خوانده اند تشبیهات ، استعارات و تعبیرات فراوانی در شعرشان یافت میشود که در این تشبیهات ، وجه شبه های دور از ذهن را بر میگزینند، مهارت رکن الدین دعویدار قمی نیز در ساختن همین تشبیهات است که نمونه هایی از آن ذکر میشود: ١-٢ تشبیهات وهمی «رواج تشبیهات خیالی و وهمی در شعر فارسی مربوط به قرن پنجم و اوایل قرن ششم ،یکی از مشخصه های تبدیل سبک خراسانی به عراقی و شعر بینابین این دو سبک است .