چکیده:
اهمیت آرایش اجزای جمله و نظم دلالتخیز متن قرآن کریم، بر کسی پوشیده نیست و غالبا، دریافت لایههای معنایی و ژرفساخت آیات، در گروِ فهم زیباشناختی و معنامحورِ این اصل است. گاهی نیز، به فراخور مدلول-های معنایی- بلاغی، مهندسی چیدمان کلام، از هنجارهای زبانی گذر میکند. حال، از مهمترین پدیدههای زبانی آمیخته با نظم قرآنی است که تفاوت در ترتیب قرار گرفتن آن در اجزای کلام الهی، منجر به تفاوت معنایی شده، جابجایی آن، ارائه معنی و مفهومی خاص را دنبال میکند که در صورت عدم جابجایی، آن مفهوم حاصل نخواهد شد. پژوهش حاضر، با روش توصیفی- تحلیلی، به بررسی گونههای تقدیم حال در قرآن و بازنمود آن در سه ترجمه فارسی پرداخته است. بر اساس نتایج پژوهش، فراهنجار آشنازدایانة تقدیم حال، یکی از پُربسامدترین پدیدههای زبانی در آیات الهی است که غالبا در دو سطح حال مفرد و حال شبه جمله به کار رفته است. این عدول برجستهساز متن، بیشتر به انگیزة تعمیم، اختصاص و ترغیب مخاطب رخ داده که برابرنهادهای دلالتساز فارسی آن، به ترتیب و به طور نسبی، در ترجمههای حداد عادل، فولادوند و خرمشاهی، رعایت شده است.
خلاصه ماشینی:
اين عدول برجسته ساز متن ، بيشتر به انگيزة تعميم ، اختصاص و ترغيب مخاطب رخ داده که برابرنهادهاي دلالت ساز فارســي آن ، به ترتيب و به طور نسبي ، در ترجمه هاي حداد عادل ، فولادوند و خرمشاهي ، رعايت شده است .
به عبارتي ديگر، سازة فعلي جمله براي القاي پديدة پيشايندي جمله ، پيش گذاري مي شود و «به فرايندي اطلاق مي شود که به موجب آن ، فعل واژگاني يا کمکي در جمله ، تحت تأثير عواملي خاص به جايگاه آغازين بند درونه اي يا بند اصلي حرکت مي کند» (تفکري رضايي و مغاني ، ١٣٩٥: ٢) آن گونه که مولوي مي گويد: سال دوم بازآمــد آن مغني با چنگ ســاز کرده دروازه بــل را بــر عشــق باز کرده شمارة يکم در اين بيت ، «بازآمد» مسند است و به جهت تأکيد مقدم آورده شده و يا در بيت زير: مــرا زيبد بــه گيتــي نــام خوبي کــه دارد تــاب زلفــم دام خوبــي کــه فخرالدين اســعد گرگاني ، نام خوبي را منحصر به خود نموده اســت (گلي ، ١٣٨٨: .
حــداد عادل نيز گرچه تا حدي به دلالت هــاي بلاغي تقديم در آيه واقف بوده اما برگردان تحت اللفظــي آيه ، به هيچ روي ، مدلول هاي بلاغي - معنايي موجود در ژرف ســاخت آن را بازتاب نداده اســت ؛ چراکه او با پيش گذاري ســازة فعلي (أرسلناک : فرستاده ايم )، بر حال (کافۀ: به تمامه )، ســاخت و آرايش واژگاني زبان فارســي را رعايت ننموده است .
نارســايي متن بازگردان شده در ترجمه سوم ، يا ناشي از عدم آگاهي از نقش نحوي (لکم ) اســت يا ثمرة عدم شناخت ساخت هاي آزاد زبان فارسي که به دليل آرايش واژگاني سيال گون خود مي توانســت با پيشايندسازي سازة شبه جمله اي (لکم ) بر صاحب حال (آيۀ)، نارسايي موجود را بپوشاند.