چکیده:
کتیبههای خصوصی بخش مهمی از پیکره کتیبههای دوره ساسانی است که تا سدههای نخستین هجری ادامه یافتهاست. یک بخش مهم این کتیبهها گورنوشتهها هستند که در خصوص تدفین دین زردشتی در اواخر دورة ساسانی و آغاز اسلام در ایران اطلاعات مهمی دربردارند. اکثریت این گورنوشتهها در فارس یافته شده است؛ علاوه بر فارس در یاسوج، شیآن چین، استانبول نیز این گورنوشتهها یافته شده است. برخی از این گورنوشتهها تاریخ دارند و انتساب قطعی زمانی دارند. یکی از این گورنوشتههای مهم کتیبه اقلید است که مربوط به اواخر دوره ساسانی است و دربردانرده اطلاعات مهمی از مقام و منصب اواخر دوره سااسنی و تنوع تدفین دارد.عنوان او مرزبان است که در بیشاپور حاکم بوده ست؛ پس ا زمرگش در اقلید دفن شده است که محتملا موطن او بوده است. این کتیبه آخرین کتیبه تاریخدار پیش از سقوط ساسانیان است.تاریخ آمده بر آن که مربوط به سلطنت یزدگرد سوم است یعنی11 و 12 ماه آبان سال 6 سلطنت یزدگرد برابر ماه فوریه 638 م. ..
Private inscriptions are an important part of Corpus of Sassanid inscriptions that lasted until the first century AH. An important part of these inscriptions are the inscriptions that contain important information about the burial of Zoroastrianism in the late Sassanid era and the beginning of Islam in Iran. The majority of these inscriptions have been found in Fars; in addition to Fars in Yasuj, Xian China, Istanbul, these inscriptions have also been found. Some of these inscriptions are dated and have a definite temporal assignment. One of these important inscriptions is the Eqlid inscriptions, dating to the late Sassanid period, and contains important information about the late Sassanian dynasty and burial diversity. This inscription is the last historical inscription before the fall of the Sasanian. It is dated to the reign of Yazdgerd III, ie November 11th and 12th of the year 6th Yazdgerd's reign against February 638 AD. Keywords: Sasanian, Funerary inscription, Eqlid, Inscription, Burial.
خلاصه ماشینی:
يک بخش مهم اين کتيبه ها گورنوشته ها هستند که در خصوص تدفين زردشتي در اواخر دورة ساساني و آغاز اسلام در ايران اطلاعات مهمي در بر دارند.
فراي (٦-١٥٥ :١٩٧٠، به همراه تصوير قالب گرفته شده از کتيبه )، هارماتا (٧٧-٧٦ :١٩٧٣)، شاکد (٥-٢٢٤ :١٩٧٥) و دوبلوا (٤٣-٣٤ :١٩٩٣) دربارة اين کتيبه تحقيقاتي کرده اند.
اين کتيبه به لحاظ دستور ساخت و ذکر هزينه و رتبه و مقام و منصب شخص مرده اهميت بسيار دارد و به اين دلايل از مهم ترين گورنوشته ها است : يکي اينکه دو تاريخ دارد که مربوط به سلطنت يزدگرد سوم است (١١ و ١٢ ماه آبان سال ششم سلطنت يزدگرد، برابر ماه فوريۀ ٦٣٨ م .
. (Dandamayev, 1998 در دورة ساساني نيز اين مقام در منابع همزمان ديده شده است .
در سفال نوشته هاي دورااوروپوس ساساني و چندين کتيبه و اثرمهر ساساني اين عنوان آمده است : الف .
صورت هاي اوليۀ اين واژه در کتيبه ها شابستان و در منابع پهلوي شبستان است .
گيزلن به قياس قرائت ژينيو از مهر ماهان ، براي اين سطر کتيبۀ اقليد /pstn’̌nyw’npt W s nbistaaud> s سطر هشتم تا دهم : در اين سطرها عنوان مرزبان شهرستان و بيشاپور آمده است .
منصب مرزبان در نيمۀ نخست ساساني و کتيبه هاي مهم اين دوره نيامده است .
در آغاز و انجام کتيبه که دو بار واژة دخمه آمده ، نام يک شخص ذکر شده است .
اين عبارت در کتيبه هاي پريشان (سطر ٢٠) و کتيبۀ سيکل ترکيبي هم آمده است .