چکیده:
در روایتی در کتاب کافی از امام صادقR از چگونگی قرار گرفتن زمین سؤال شده است. در پاسخ منسوب به امام آمده است که زمین بر پشت ماهی است. این حدیث که در این جستار از آن با عنوان «حدیث حوت» یاد میکنیم دارای سندی صحیح است، اما ظاهر آن با قطعیات علمی و تجربیات مسلم بشری ناسازگار است. برخی از حدیثپژوهان درصدد برآمدهاند با ارائۀ راهکارهایی معنای حدیث را روشن کنند اما ناموفق بودهاند. روشی که ما در بررسی این حدیث برگزیدهایم توجه به پیشینۀ تاریخی آن است. برای این منظور احادیث همخانوادۀ این حدیث را در سه دسته بیان میکنیم و سپس با بررسی این روایات و کتب گذشته همچون کتب یهود با شباهتهای حیرتآوری همچون یکسان بودن نام ماهی و گاوی که گفته شده زمین بر آنها استوار است مواجه میشویم. با توجه به شواهد دال بر اسرائیلی بودن این روایت، نبود توجیه معقول و منطقی برای آن، مخالف بودن با قطعیات علمی و عدم کارایی خبر واحد در اینگونه موارد ناچار به طرح این حدیث هستیم.
خلاصه ماشینی:
برای این منظور احادیث همخانوادۀ این حدیث را در سه دسته بیان میکنیم و سپس با بررسی این روایات و کتب گذشته همچون کتب یهود با شباهتهای حیرتآوری همچون یکسان بودن نام ماهی و گاوی که گفته شده زمین بر آنها استوار است مواجه میشویم.
سپس در مقام بیان وجهی برای این احادیث میگوید ممکن است با توجه به گردش ماهوارههایی که به فضا فرستاده شده و بهطور خودکار و بدون هیچ نیرویی به دور زمین میگردند، مرکز دوران آنها خورشید و یکی از ستارهها باشد و این ستاره همان ستارۀ حوت(برج حوت) باشد پس اگر گفته شود زمین بر آن قرار دارد صحیح خواهد بود و خود آن ستاره در فضایی شبیه به آب شناور است و مراد از ثری(خاک نمناک) آن چیزی است که فرای این فضای پهناور است و میتوان مراد از صخره را ستارهای دیگر دانست که هنوز کشف نشده و منظور از گاو یکی از برجهای دوازدهگانه(فلکی) است.
وی از علی نقل میکند که خداوند زمین را بر فرشتهای قرار داد و گامهای آن فرشته را بر صخرهای بزرگ استوار ساخت و در زیر صخره گاوی قرار داد و اسم آن گاو «لهوتا» بود، سپس برای نگه داشتن آن گاو ماهیای بزرگ به نام «بهموت» آفرید و آن ماهی در آب و آب در هوا و هوا بر روی تاریکی است و بعد از آن علم خلایق قادر به رسیدن نیست.
احادیث همخانواده(در جوامع روایی اهل سنت) روایاتی مرتبط با داستان قرار داشتن زمین روی ماهی(مشابه سه دسته روایات جوامع روایی امامیه) در منابع روایی اهل سنت نیز آمده است: 1.