چکیده:
جزیرۀ خارک یکی از جزایر مهم خلیجفارس است که در طول تاریخ به علـت قرار گرفتـن در مـسیر راههای تجاری دریایی موردتوجه بوده و آثار تاریخی متعدد و متنوعی در خود جای داده است. مدارک تاریخی و باستانشناسی نشان میدهد که این جزیره در دوره اشکانی و ساسانی مسکون بوده و یک پایگاه تجاری و مذهبی مهم به شمار میرفته است. یکی از آثار برجسته جزیرۀ خارک، دو گورصخرهای منسوب به تجار پالمیری است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش است که این دو گور متعلق به چه کسانی بوده و چه رابطهای بین نام جزیرۀ خارک، با ایالت خاراسن وجود دارد؟ نتیجه این پژوهش که با روش توصیفی- تحلیلی انجامشده نشان میدهد که نام جزیرۀ خارک از واژۀ خاراسن (خاراکن) گرفتهشده است و دو گور صخرهای بزرگ جزیرۀ خارک، برخلاف نظر رایج، متعلق به تجار پالمیری نیستند. با توجه به نقوش برجسته، فرم و ساختار دو آرامگاه، بهاحتمال گور شرقی متعلق به آناسیاس و گور جنوبی با توجه به نقش فرد لمیده بر تخت که نشاندهنده مقام عالیرتبهای در حد یک پادشاه است، بهاحتمال متعلق به مهرداد (شاهزاده اشکانی و حاکم ایالت خاراسن) بوده است. نام جزیرۀ خارک نیز به مناسبت دفن دو پادشاه خاراسن، از واژه خاراسن یا خاراکن (به معنای قلعه)گرفته شده است.
Kharg Island is one of the most important islands in the Persian Gulf. Throughout history, it has received attention because of being located on maritime trade routes and thus has numerous historical monuments. There are two important tombs in Kharg Island which are attributed to Palmyrene merchants. Evidence suggests that the island was inhabited during the Parthian and Sassanid eras and was an important trading and religious center. This research seeks to find out what relation the name Kharg bears to the state of Kharasan and to whom the graves belong. The article argues that the name Kharg is derived from the word Charax. It also demonstrates that the two large rock-cut tombs of Kharg Island, contrary to popular opinion, do not belong to Palmyrene merchants, but to an Iranian local ruler in the Persian Gulf. The motifs, form and structure of the graves indicate that they belong to the first half of the second century AD and probably belong to Mithradates, a Parthian prince and ruler of Characene. The name of Kharg Island is also taken from the great king of Characene.
خلاصه ماشینی:
با توجه به نقوش برجسته ، فرم و ساختار دو آرامگاه ، به احتمال گور شرقي متعلق به آنانياس و گور جنوبي با توجه به نقش فرد لميده بر تخت که نشان دهنده مقام عاليرتبه اي در حد يک پادشاه است ، متعلق به مهرداد (شاهزاده اشکاني و حاکم ايالت خاراسن ) بوده است .
جزيرة خارک، مهرداد شاه خاراسن ، گورشرقي، گور جنوبي، اشکاني مقدمه بنادر خليج فارس و جزاير آن از ديرباز به علت هم جواري با تمدن هاي بزرگ و باستاني همواره موردتوجه قرار داشته اند.
در اينجا به نظر ميرسد سه جزيرة بزرگ خليج فارس به نام هاي قشم ، فيلکه و بحرين به علت نزديکي زياد با ساحل حداقل تا ميلاد مسيح نام هاي مشخصي داشته اند، ولي جزاير کوچک تر و دورتر از ساحل ، مثل جزيرة خارک نامشان از اهميت کمتري برخوردار بوده و تنها به خاطر ويژگيهاي خاص آن ها مورد توصيف قرار گرفته اند.
وي بر اساس وجود نقوش کنده (منوره ، گل رزت ، قايق و کتيبه آرامي- سوري) در آرامگاه شرقي اين گونه استدلال ميکند که گور شرقي با گورجيسون در بيت المقدس قابل مقايسه است و معتقد است که اين اثر متعلق به يک يهودي به احتمال آنانياس بوده و حداقل در سال ٣١/٣٠ ميلادي ساخته شده است ( ;٦٥ :٢٠٠٣ ,Steve ;٧٥ :١٩٩٩ ,Steve ٢٠٠٩:٤١ ,Potts).
در مجموع با توجه به اين که دو گورصخره اي جنوبي و شرقي جزيرة خارک، به نظر ميرسد متعلق به دو پادشاه يا رجال خاراسن (به احتمال مهرداد شاه خاراسن و آنانياس ) بوده است .
, 1975,"Quelques monuments funéraires de l'île de Kharg dans le golfe Persique",Iranica Antiqua,Vol. XI,134-167.