چکیده:
اجتماع میلیونی در اربعین حسینی به عنوان یکی از آیینهای دینی که به صورت جمعی و توام با احساس و دارای هدف برگزار میشود، نقشها، ظرفیتها، مولفهها و کارکردهای مختلفی دارد و آن را میتوان از زوایای مختلفی بررسی کرد. یکی از این زوایا، بحث نقشها و کارکردهای سیاسی و اجتماعی اربعین است. اقتدارآفرینی، وحدت و انسجامبخشی از کارکردهای سیاسی، و هویتبخشی و تقویت روح جمعی از مولفهها و کارکردهای اجتماعی است. در این مقاله که در پاسخ به پرسش «کارکردهای سیاسی ـ اجتماعی و فرهنگی اربعین کداماند؟» سامان یافته است، به تفکیک در این سه محور از منظر اندیشوران معاصر ایرانی بیان خواهد شد. شناخت این کارکردها، آشنایی با ظرفیت عظیم اربعین را، به عنوان حرکتی الهی، در پیخواهد داشت و به بهرهگیری مطلوب از آن منجر خواهد شد.
The million people walk marking Arba‘īn of Imam Ḥusayn (‘a) as one
of the religious rites which is held in congregation and accompanied
by intense emotions while also having a goal in mind, has different
roles, capacities, components, and functions. It can be analyzed from
different angles. One of these angles is the issue of the socio-political
roles and functions of Arba‘īn. Giving power, unity, and solidarity
are one of the political functions, and giving a sense of identity and
strengthening the collective spirit are among the social functions
of Arba‘īn. The current study has been written with the following
question in mind: What are the socio-political functions of Arba‘īn?
It aims to answer this question from the three political, social, and
cultural perspectives as stated by contemporary Iranian thinkers.
Recognizing these functions enables the reader to become familiar
with the enormous capacity of Arba‘īn as a Divine movement, and it
will result in making good use of it.
خلاصه ماشینی:
بیتردید مهمترین کارکرد سیاسی اربعین حسینی در مقطع کنونی و با توجه به گسترش گروههای سلفی ـ تکفیری در کشورهای منطقه، بسیج سیاسی شیعیان است که راهپیمایی بیست میلیون نفری اربعین را به مصداق قدرت بسیج جهان اسلام تبدیل کرده است؛ به بیان دیگر اربعین حسینی تبیین هویت جمعی شیعه و کاربرد مناسک مذهبی به عنوان منابع قدرت و فعال شدن آن از نظر سیاسی است.
از دیگر کارکردهای سیاسی اربعین میتوان به موارد ذیل اشاره کرد:ـ زنده نگه داشتن و تقویت روح جمعی و نیز استمرار مبارزات ائمه اطهار: در میان امت؛ـ گسترش امید و امیدواری در اوضاع سخت و طاقتفرسای بحرانی در میان شیعیان؛ـ زنده نگه داشتن روحیات حماسی و دلاوری و شجاعت در افراد و رواج و ادامه آن؛ـ ترویج روحیه حقطلبی و عدالتخواهی و تأکید بر احقاق حق و اجرای عدالت به عنوان مهمترین آرمان شیعه (این کارکرد را از خلال مضمون زیارتنامهها به روشنی میتوان دریافت)؛ـ احیای روحیه انتقام از ستمکاران با تبیین ظلمهایی که بر ائمه اطهار: و پیروان آنان در طول تاریخ رفته است؛ـ توجه به جامعه و حکومت آرمانی که امام زمان/ پس از ظهور خود تشکیل خواهد داد؛ـ تقویت خودآگاهی دینی و احساس زندگی در قامت یک امت؛ زمینهسازی برای تحقق کنشهای متعهدانه در راستای تأمین اهداف جهانی اسلام؛ ـ نمایش طیفی از مشترکات اعتقادی، ارزشی و آرمانی؛ نمایش قدرت عظیم و فروخفته تودههای انسانی مؤمن.