چکیده:
امام زینالعابدین(ع) پس از واقعه خونین کربلا و گذرانیدن یک دوره سخت اسارت، سرانجام راهی مدینه شدند. ورود امام با برنامهای مشخص و دقیق انجام شد تا با شورآفرینی، سوگواری، گریه و عزا، یاد امام حسین(ع) و حماسه خونین او زنده بماند. امام سجاد(ع) در آغاز ورود به مدینه استمرار صفبندی حق و باطل پس از نهضت سالار شهیدان را نشان داد و نمایش اظهار پشیمانی یزید را نیز خنثی کرد. امام این نکته را با شورآفرینی عمومی و بیان مصیبتهای جاری بر آل الله به انجام رساند و بر استمرار یاد امام حسین(ع) و عزاداری برای او تاکید فرمود. ایشان همواره اصرار داشت تا مردم به حماسه عاشورا آشکارا عشق بورزند و آن را در قالب ذکر مصیبت به صورت یک فرهنگ تثبیت شده و مستمر ادامه دهند. بدیهی است این سنت معصوم برای همگان حجت بود و سبب ماندگاری حماسه عاشورا شد.
خلاصه ماشینی:
اشدق در واکنش به حرکت امام حسین7 به سمت کوفه، دستور داد خانههای منسوبان امام و بنیهاشم را در شهر مدینه تخریب کنند و عمرو بن زبیر را مأمور انجام این کار کرد (ابوالفرج اصفهانی، 1415ق، ج5، ص52؛ فاسی، 1406، ج6، ص81).
پیش از بازگشت اسرای اهل بیت از کربلا، مردم مدینه در چند مرحله از شهادت حسین بن علی7 خبردار شدند:الف) عبیدالله بن زیاد نامهای را به عمرو بن سعید اشدق ارسال و او را از شهادت امام حسین7، خاندان و یاران وی آگاه کرد و اشدق نیز دستور داد مردم مدینه را نیز باخبر کنند (ابن کثیر، 1408، ج8، ص213).
طبری و شیخ مفید، ضمن اشاره به این ماجرا، از تأثیر عمومی بنیهاشم و نوع واکنش اشدق چنین گزارش میدهند:چون ابن زیاد سر مقدس حسین7 را براى یزید فرستاد، عبدالملک بن ابىالحریث سلمى را طلبید و به او گفت: به مدینه برو و بر عمرو بن سعید بن العاص درآى و او را به کشته شدن حسین مژده بده.
3. اعزام یک شاعر امام سجاد7 پیش از ورود به مدینه، از بشیر بن جذلم خواست که راهی شهر شود و با شعر خود، شهادت حسین بن علی8 و بازگشت خاندان عترت را به مردم خبر دهد.
همگان دوباره در ماتم حسین بن علی8 گریستند و مردم شهر از زن و مرد و کوچک و بزرگ به استقبال اهل بیت پیامبر9 رفتند و زمینه ورود شکوهمند بازماندگان حماسه کربلا به شهر مدینه فراهم شد (امینی، 1423ق، ج1، ص397).