چکیده:
نقد فرمالیستی یکی از رویکردهای نقدی متن محور است که توجّه به شکل و فرم اثر ادبی را در دستور کار خود دارد. یک منتقد شکلگرا در پی این نیست که ادیب در آفرینش ادبی خود چه میخواهد بگوید، بلکه میکوشد تا دریابد که شاعر یا نویسنده مقصود خویش را چگونه بیان میکند و تلاش دارد از رهگذر شکل متن، به معنا و مفهوم پنهان آن دست یابد. با توجه به این امر که سرودۀ «انشودة المطر» "بدر شاکر سیّاب" به رغم شهرت فراوانش تاکنون از دیدگاه نقد فرمالیستی مورد بررسی قرار نگرفته است، در جستار حاضر، نگارندگان برآنند تا با شیوۀ تحلیلی– انتقادی این سروده را از نظرگاه مکتب فرمالیسم روسی بررسی نمایند و این فرضیه را مورد تحلیل قرار دهند که شگردهای شکلی به کار رفته در شعر از یک سو به افزایش زیبایی روساخت آن انجامیده و از سوی دیگر مشخص کنندۀ هدف و مقصود شاعر است. نقد شکلگرایانۀ این سروده گویای آن است که شاعر برای القای حسّ پایداری و ظلم ستیزی، آواها، حروف، واژگان و جملات را به شیوهای منسجم و هدفمند به کار گرفته تا مخاطب با دیدن شکل زیبای بیرونی متن به معنا و شکل درونی آن پی ببرد. در ضمن شاعر کوشیده با کاربرد آشناییزدایی و استفاده از شگردهایی همچون متناقضنما، کنایه، استعاره و... بر ادبیّت شعر خویش بیفزاید.
خلاصه ماشینی:
با توجه به این امر که سرودة «أنشودة المطر» "بدر شاکر سیاب " به رغم شهرت فراوانش تاکنون از دیدگاه نقد فرمالیستی مورد بررسی قرار نگرفته است ، در جستار حاضر، نگارندگان برآنند تا با شیوة تحلیلی– انتقادی این سروده را از نظرگاه مکتب فرمالیسم روسی بررسی نمایند و این فرضیه را مورد تحلیل قرار دهند که شگردهای شکلی به کار رفته در شعر از یک سو به افزایش زیبایی روساخت آن انجامیده و از سوی دیگر مشخص کنندة هدف و مقصود شاعر است .
در پرتو اهمیت سروده و نیز جایگاه راهبردی نقد فرمالیستی در تحلیل متن ادبی ، جستار حاضر تلاش دارد تا سروده یادشده را با تکیه بر اصول مکتب فرمالیسم روسی نقد و تحلیل کند و به این پرسش ها پاسخ دهد که از دیدگاه نقد صورتگرا، شاعر با کاربرد چه شگردهایی سعی در افزایش زیبایی روساخت شعر خود دارد؟ تکنیک های دخالت داده شده در این سروده تا چه میزان در ادبیت و انسجام متن نقش داشته است ؟ کاربست شگردهای مورد نظر نقد فرمالیستی تا چه حد توانسته شاعر را در القای مفهوم مورد نظر به مخاطب کمک نماید و .
بررسی واژگان بافت سروده از نظرگاه نقد فرمالیستی نیز نشان میدهد که ٥٩٧ واژه در متن بکار رفته است که از این میان کاربست فعل بسامدی قابل توجه داشته به طوری که ٨٢ فعل ماضی و مضارع در سروده مورد استفاده قرار گرفته که هر یک به ترتیب ٢٣ و ٥٩ مرتبه آورده شده است .