چکیده:
برای ارزیابی عملکرد علمی دانشگاهها میتوان از شاخصهای علمسنجی استفاد کرد. "شاخص اثر متیو"، معرفیشده توسط رابرت ک. مرتون، از جمله شاخصهای اجتماعی علمسنجی است که با تبیین نابرابری میان پژوهشگران، به بررسی میزان انتشارات و استنادات میپردازد. با بهرهگیری از رابطه Power-law، میتوان تأثیر شاخص اثر متیو را بر تولیدات علمی دانشگاههای علوم پزشکی بررسی نمود. همچنین، میتوان شاخص دیگری با نام "شاخص مستقل از مقیاس" را برای نرمالیزه کردن رتبهبندی دانشگاهها بهکار برد. هدف از این پژوهش، بررسی تأثیر "اثر متیو" بر کمیت (انتشارات) و کیفیت (استنادات) تولیدات علمی دانشگاههای علوم پزشکی ایران در فاصله زمانی 2002-2006 بوده است. این پژوهش توصیفی- تحلیلی با استفاده از شاخص اثر متیو و رابطه Power-law انجام شده است. منبع گردآوری دادهها، پایگاه WOS و جامعه آماری، 6347 مدرک نمایهشده دانشگاههای علوم پزشکی ایران در فاصله زمانی 2002-2006 در این پایگاه بوده است؛ استنادات نیز از JCR استخراج گردیدهاست. نتایج نشان داد که رابطه غیرخطی
(Power-law) میان تولیدات علمی و استنادات دانشگاههای علوم پزشکی ایران برقرار بوده است. اثر متیو بر تولیدات علمی تمامی دانشگاههای علوم پزشکی، دانشگاههای تیپ یک و سایر دانشگاهها تأثیر مثبت و بر تولیدات علمی دانشگاههای تیپ دو و سه تأثیر منفی داشته است. دانشگاه علوم پزشکی تهران اولین رتبه و دانشگاه علوم پزشکی بوشهر آخرین رتبه را در رتبهبندی براساس "شاخص مستقل" از مقیاس کسب نمودهاند. با مطالعه رابطه غیرخطی
(Power-law) میان تولیدات علمی و استنادات، وجود اثر متیو در اعتباربخشی به تولیدات علمی مورد تأیید قرار گرفت.
Robert K. Merton has made up the expression of “Matthew effect" in sociology of Science that explains how the eminent scientists frequently get more acknowledgment than unknown researchers, even if their work was similar. The objective of this study is to analyze and visualize the influence of “Matthew effect" on the quantitative (papers) and qualitative (citations) of scientific publications originated by Iranian Medical Sciences Universities throughout 2002 – 2006. The method of current study was an analytical-descriptive review. All data about publications originated by Iranian Medical Sciences Universities were extracted from the database of Web of Science (WoS). The citations received by Medical Sciences Universities were extracted from the Citation Report. The relationship between the publications and citations was plotted by Excel. We found a non-linear correlation between the publications and citations of Iranian Medical Universities. The first class and other universities group showed a positive impact related to the Matthew effect whereas this relationship among second class universities and third class universities were negative. Tehran University of Medical Sciences got the first place on the ranking order based on the scale independent indicator while Bushehr Medical Science University was the last one. Analysis of data indicated that there was a non-liner relationship between Iranian scientific profiles and the citations that they received. The Scale-independent Indicators were the most reliable metrics for normalizing the ranking of universities.
خلاصه ماشینی:
بنابراين ، اين پژوهش بر آن است ضمن بررسـي "اثـر متيو"، بر اساس رابطه Power-law، بين انتشارات و استنادات دانشگاه هـاي علـوم پزشـکي ايـران در WOS، به رتبه بندي منصفانه دانشگاه ها با استفاده از شاخص "مستقل از مقياس "بپردازد.
Scharnhorst 1997; Bonitz 2005) نتايج تحقيقات کتس در بررسي نظام علوم خود-تشابهي ثابت کرد که "اثر متيو"مي تواند از طريق رابطه Power-law، بين اندازه انتشارات (مقالات ) و اثربخشي (اسـتنادات ) توضـيح داده شـود (١٩٩٩ Katz).
٤. هدف تحقيق هدف از انجام اين پژوهش ، تعيين "اثر متيو"بر توليدات علمي دانشـگاه هـاي علـوم پزشـکي ايـران براسـاس رابطـه Power-law در فاصـله زمـاني پـنج سـال (٢٠٠٢-٢٠٠٦) در پايگـاه Web of Science بوده است .
٥. سؤال وفرضيه تحقيق سؤال : "اثر متيو" بر توليدات علمي دانشگاه هاي علوم پزشکي تيپ يک ، دو، سه و مستقل ، و ساير دانشگاه ها چه تأثيري داشته است ؟ فرضيه : نتايج رتبه بندي براساس ضريب تأثيرو نتايج رتبه بندي شـاخص "مسـتقل از مقيـاس " يکسان است .
اثر متيو بر توليدات علمي دانشگاه ها بررسي رابطه انتشارات و استنادات در نظام هاي علمـي تمـامي دانشـگاه هـاي علـوم پزشـکي ايران ، دانشگاه هاي تيپ يک ، تيپ دو، تيپ سه و مستقل ، و ساير دانشـگاه هـا نشـان داد کـه رابطـه غيرخطـي ميـان توليـدات علمـي و اسـتنادات برقـرار اسـت .
رابطه توليدات علمي و استنادات دانشگاه هاي علوم پزشکي تيپ سه و مستقل 75 همان طور که در نمودار ٥مشاهده مي گردد بررسي رابطه ميـان توليـدات علمـي و اسـتنادات سـاير دانشـگاه هـا نشـان داد، رابطـه اي غيرخطـي ميـان متغيـر وابسـته (اسـتنادات ) و متغيـر مسـتقل (انتشارات ) برقرار است .