چکیده:
عبادت، کار و زندگی در مشهد، با آوای نقاره از حرم مطهر رضوی آغاز می شود. آیین نقاره زنی یا
نقاره کوبی که به آن نوبت نوازی هم می گویند، رسم و سنتی دیرینه است که از روزگار گذشته در این
سرزمین رواج داشته است. به طور معمول وقایع مختلف و متنوعی را با نوبت نوازی اعلام می کنند. از
جمله می توان به مراسم مخصوص طلوع و غروب آفتاب، اعلام وقت نماز، آغاز بهار، آغاز نوروز،
میلاد ائمه اطهار)ع(، مراسم و تشریفات دولتی و انواع مناسبت های زندگی اجتماعی اشاره کرد. در
حقیقت، نقاره را می توان نوعی رسانه دانست؛ رسانه ای که از دل آیین ها و سنت های این سرزمین
بیرون آمده است. در مقاله حاضر که از نوع توصیفی است، به مفهوم نقاره، آلات و ادوات آن، آیین
نقاره کوبی در ایران، تاریخچه نقاره خانه آستان قدس رضوی ، ترتیب نواختن نقاره و زبانزدها و
مثل های مرتبط با نقاره نوازی پرداخته شده است. اطلاعات مورد نیاز این مقاله به روش اسنادی
جمع آوری شده و به سبب سکونت پژوهشگر در مشهد مقدس، نواقص اطلاعات از طریق مصاحبه با
نقاره نوازان آستان قدس رضوی مرتفع شده است
خلاصه ماشینی:
و در دوران معاصر، نوشته هاي باستاني پاريزي (١٣٥٧) و کتاب تاريخ موسـيقي نظـامي ايران اثر حسين علي ملاح (١٣٥٤) و فرهنگ نامه هـاي آننـدراج (بـيتـا)، معـين ، عميـد (١٣٥٠) و اثر به يادماندني يحيي ذکاء (١٣٥٦) در مجله هنر و مردم و فهرست بسـياري از نگاشته هاي ديگر که در متن مقاله حاضر و منابع و مآخذ به آنها اشاره شده است امـا نکته مهم اين است که : مقاله حاضر، برگرفته از دو پژوهش بلنـد در سـال هـاي ١٣٦٣ و ١٣٨٢ است و ضمن بهره گيري از تمامي ايـن نگاشـته هـا، از روش پـژوهش ميـداني و تکنيک مصاحبه نيز در نگارش نهايي بهره کامل برده است .
» (تاورنيه ، ١٣٣٦: ٩٣٦ ـ ٩٣٥) سانسون جهانگرد و مبلغ عيسوي که در زمان شاه سليمان صفوي به ايران سفر کرده است ، ضمن توصيف سنت نقاره کوبي مينويسد: «کرنا شيپور بلندي اسـت کـه در آن از ته گلو فرياد ميکنند و اين فريادها باصداي قره ني، نقاره ها و طبل هـا همـاهنگي دارد....
» (پيرنيا، ١٣٦١: ٣٣) استفاده از افزار و آلات نقاره ، همچنان که پيش از اين اشاره شد، منحصر بـه مواقـع جنگ و حرکت سپاه و اعلام آماده باش نبوده ، بلکه در ايـن دوره هـا و بـه خصـوص در زمان ساسانيان ، به کار گرفتن دهل و طبل و بوق و کرنـا و نقـاره ، در شـکارگاه هـا نيـز معمول بوده است .