چکیده:
آیه ۴۳ سوره نحل درباره مرجعیت علمی اهل بیت علیهم السّلام نازل شده است. مفسران شیعه و اهل تسنن درباره مصداق «اهل ذکر» اختلاف نظر دارند. گروهی از مفسران اهل تسنن بر پایه سیاق آیه، مصداق اهل ذکر را اهل کتاب می دانند. این دیدگاه مورد بررسی قرار گرفته است. مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل تسنن بر اساس روایات، مصداق کامل اهل ذکر را اهل بیت علیهم السّلام می دانند. این نوشتار بر آن است تا بر پایه مفهوم شناسی اهل ذکر و با توجه به شان نزول آیه و با استناد به روایات این موضوع را تحلیل و بررسی نماید. نتیجه پژوهش آن است که اهل ذکر به معنای عالمان و آگاهان است. در زمان نزول آیه، اهل کتاب و دیگر افراد آگاه می توانند یکی از مصادیق اهل ذکر باشند؛ ولی اهل بیت علیهم السّلام برای همیشه مصداق اکمل اهل ذکر هستند.
The verse 43 of Surah An-Nahl has been revealed about the scientific authority of the Ahl al-Bayt (a). Shiite and Sunni commentators disagree on the meaning of "Ahl al-Dhikr". Based on the context of the verse, a group of Sunni commentators consider the example of "Ahl al-Dhikr" to be the People of the Book. This view has been studied. Shiite commentators and some Sunni commentators, based on the narrations, consider the Ahl al-Bayt (a) as the perfect example of "Ahl al-Dhikr". This article, considering the ground in which the verse revealed and quoting the narrations, intends to analyze and study this issue based on the semantics of "Ahl al-Dhikr". The result of the research is that Ahl al-Dhikr means scholars and knowledgeable people. At the time of the revelation of the verse, the People of the Book and other knowledgeable people can be one of the examples of Ahl al-Dhikr; But Ahl al-Bayt (a) are its perfect example forever.
خلاصه ماشینی:
(كليني، 1407: 1 / 192) اين نوشتار قصد دارد تا بر پايه تفسير آيه «اهل ذكر» به اين نتيجه برسد كه «اهل ذكر» بهمعناي عالمان و آگاهان است و مصداق آشكار و كامل آن اهل بيت^ هستند در نتيجه اهلبيت^ مرجع علمي مسلمانان پس از پيامبر| بهشمار ميروند.
شأن نزول آيه اهل ذكر امين الاسلام طبرسي ميفرمايد: اين آيه در پاسخ به مشركان مكه است كه منكر رسالت بشر بودند، لذا خداي متعال به آنان اعلام ميكند كه رسول بايد از جنس خود مردم باشد، تا مردم او را ببينند و با او گفتگو كنند و سخنش را درك كنند.
ابنزيد گفته است، منظور اهل قرآن است؛ زيرا ذكر يعني قرآن، قريب به همين مضمون را، جابر و محمد بن مسلم از امام باقر× روايت كردهاند كه فرمود: «اهل ذكر ما هستيم» از نظر ايشان مشركان مكه، مخاطب آيه هستند كه نبوت رسول خدا را منكر بودند.
(طباطبايي، بيتا: 12 / 257) علامه طباطبايي در بحث روايي به نقل احاديث از الكافي و تفاسير روايي پرداخته و رواياتي را از اين منابع نقل ميكند كه بيان ميدارد، منظور از «اهلالذكر» اهلبيت هستند؛ بهعنوان نمونه مينويسد: در تفسير عياشي از محمد بن مسلم از امام باقر× روايت كرده كه گفت: به امام عرض كردم مردمي كه نزد ما هستند، فكر ميكنند كه مقصود از اهل ذكر در آيه «فسئلوا اهلالذكر» يهود و نصارا هستند.