چکیده:
زمینه و هدف: مخزن الانشاء کتابی در تعلیم ترسل و نامه نگاری، اثر محمدرضا کلهر، یکی از کاتبان خوشقریحه اما گمنام قرن سیزدهم است. بررسی سبکی و محتوایی و ویژگیهای آن موضوع اصلی این پژوهش است. در این مقاله سعی شده است به بررسی سبکی و محتوایی «مخزن الانشا» از سه منظر زبانی، ادبی و فکری پرداخته و میزان توفیق و مهارت نویسنده در سنت ترسل و نامهنگاری عهد ناصری سنجیده شود.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است. محدوده و جامعۀ موردمطالعه کتاب چاپ سنگی مخزن الانشاء نوشتۀ محمدرضا کلهر است که نسخۀ منحصربفرد این کاتب و نویسنده به شمارۀ 3970 درکتابخانۀ آستان قدس رضوی و به شمارۀ 25683 در کتابخانۀ ملی موجود است. این کتاب شامل مجموعه نامههای اخوانیات و سلطانیات و منشآت مربوط به بزرگان آن دوره است.
یافته ها: ازجمله ویژگیهای سبکی شعرهای این کتاب مواردی مانند بکارگیری ماهرانۀ صنایع ادبی، تلاش در آفرینش واژههای خوشآوا، و واژهآفرینی گویا و تاثیرگذار است. نثر آن نیز آهنگین و استفاده از انواع سجع، حذف فعل به قرینه، حروف اضافۀ مضاعف، واژههای کهن و... در آن بسامد بالایی دارد. علاوه بر اینها، کاربرد آیات قرآنی و احادیث، شعرهای عربی و ضربالمثلها این کتاب را ازجمله کتابهایی قرار داده که از نظر ادبی و سبکی حائز اهمیت هستند.
نتیجه گیری: نویسندۀ این اثر در نگارش کتاب خود به سبک نویسندگانی ازجمله قائممقام و سعدی نظر داشته است. همچنین با بررسی مخزن الانشاء میتوان توانمندی کلهر را بعنوان یکی از نویسندگان موفق در انعکاس ساختار فکری، زبانی و ادبی دورۀ خود به اثبات رسانید.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Makhzan al-Ensha is The Repository of a Book in Teaching Tradition and Correspondence, by Mohammad Reza Kalhor, is one of the gifted but anonymous scribes of the thirteenth century. The study of style and content and its features is the main subject of this research. In this article, an attempt has been made to study the style and Makhzan al-Ensha Repository" from three linguistic, literary and intellectual perspectives, and to measure the degree of success and skill of the author in the tradition of translating and writing the Nasiri era.
METHODOLOGY: The present study is a theoretical study that has been done in a descriptive-analytical manner. The study area is the lithographic book of Makhzan al-Ensha written by Mohammad Reza Kalhor. The unique version of this writer and author is available in the library of Astan Quds Razavi and number 25683 in the National Library under number 3970. This book contains a collection of letters from the Brotherhood and the kingdoms and sources related to the elders of that period.
FINDINGS: Among the stylistic features of the poems in this book are such things as skillful use of literary industries, effort in creating pleasant words, and expressive and effective word creation. Its prose is also melodic and the use of rhymes, omission of symmetrical verbs, double suffixes, ancient words, etc. has a high frequency in it. In addition, the use of Quranic verses and hadiths, Arabic poetry and proverbs make this book one of the books that are important in terms of literature and style.
CONCLUSION: The author of this work has written in the style of writers such as Ghaem Magham and Saadi in writing his book. Also, by examining the Repository, we can prove Kalhor's ability as one of the successful writers in reflecting the intellectual, linguistic and literary structure of his period.
خلاصه ماشینی:
بررسي سبکي و محتوايي نسخۀ خطي مخزن الانشاء، اثر محمدرضا کلهر * کسري بقائيپور، بهرام پروين گنابادي گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد تهران شمال ، دانشگاه آزاد اسلامي، تهران ، ايران .
در اين مقاله سعي شده است به بررسي سبکي و محتوايي «مخزن الانشا» از سه منظر زباني، ادبي و فکري پرداخته و ميزان توفيق و مهارت نويسنده در سنت ترسل و نامه نگاري عهد ناصري سنجيده شود.
محدوده و جامعۀ موردمطالعه کتاب چاپ سنگي مخزن الانشاء نوشتۀ محمدرضا کلهر است که نسخۀ منحصربفرد اين کاتب و نويسنده به شمارة ٣٩٧٠ درکتابخانۀ آستان قدس رضوي و به شمارة ٢٥٦٨٣ در کتابخانۀ ملي موجود است .
ظاهرًا اين مخزن الانشاء از کتاب هم نام خود بسيار مشهورتر است و يکي از منابع مهم ترسل و نثر فارسي در دورة افشاريه ، زنديه و قاجار محسوب ميشود.
داشته است و در اين اشعار صنايع ادبي مختلف مانند نغمۀ حروف ، جناس ، و تکرار (که در حوزة تکرار واژه ها در نثر نيز ميتوان اشاره هاي زيادي به آن نمود) در حوزة بديع لفظي؛ و ايهام ، تلميح ، اغراق ، و استعاره ، در بديع معنوي وجود دارد.
تضمينهاي قرآني و احاديث الف ) توجه به تضمينهاي قرآني: ازجمله مضامين و موضوعات مهم فکري و ديني که در کتاب مخزن الانشاي محمدرضا کلهر کاربرد بسيار گسترده دارد و اين درهم آميختگي يادآور کتابهاي مرزبان نامه ، کليله ودمنه و نفثه المصدور است .