چکیده:
زمینه و هدف: صادق هجری تفرشی یکی از حکیمان و شاعران گمنام دورۀ فترت و از پیشگامان بازگشت ادبی است که در اواخر دورۀ صفویه و دورۀ افشاریه میزیسته است. دیوان هجری شامل مثنویّات، غزلیّات، قطعات، یک قصیده در منقبت علی(ع)، رباعیّات و مفردات است. در این مقاله به بررسی سبکی و محتوایی اشعار شاعر از سه منظر فکری، زبانی و ادبی پرداخته شده است.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوۀ توصیفی-تحلیلی انجام شده است. محدوده و جامعۀ موردمطالعه، نسخ خطّی اشعار صادق هجری تفرشی است که به کوشش پژوهشگر از کتابخانه های مختلف گردآوری شده است.
یافته ها: تصویرسازیهای زیبا، بکارگیری استادانه از صنایع ادبی، انتخاب اوزان مختلف، بکارگیری ردیفهای فعلی که غنای شعر و کمال مفهوم قافیه را در پی دارد و نیز استفادۀ بجا و شاعرانه از صنایع ادبی در حوزۀ بدیع لفظی و بدیع معنوی از ویژگیهای شعری هجری تفرشی است.
نتیجه گیری: با تحلیل سبکی و محتوایی اشعار صادق هجری تفرشی میتوان وی را بعنوان یکی از سرایندگان خوشقریحۀ دورۀ بازگشت در پیروی از شاعران سبکهای پیش از خود دانست و موفقیّت وی را در انعکاس ساختار فکری، زبانی و ادبی آنها در اشعار خود مورد تایید قرار داد.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Sadegh Hijri Tafreshi is one of the wise but unknown poets of the Fitrat period and one of the pioneers of literary return who lived in the late Safavid and Afshari periods. Hijri's divan consists of masnavi, ghazals, pieces, an ode praising Imam Ali (AS), quatrains and singular lines (mofradat). In this article, we have tried to examine the style and content of the poems from three perspectives: intellectual, linguistic and literary.
METHODOLOGY: The present research is a theoretical study that has been done in the style of documentary research. Manuscripts of Sadegh Hijri Tafreshi's poems which has been collected from different libraries by the efforts of the researcher is the research scope and population.
FINDINGS: The poetic features of Hijri Tafreshi are such things as beautiful images, masterful use of figurative language, selection of different meters, use of verbal radifs that enrich the poetry and perfection of rhyme concept, as well as proper and poetic use of figurative language in the field of rhetoric and novelty.
CONCLUSION: By analyzing the style and content of Sadegh Hijri Tafreshi's poems, he can be considered as one of the eloquent poets of the return period following the poets of his predecessors and confirmed his success in reflecting their intellectual, linguistic and literary structure in his poems.
خلاصه ماشینی:
بررسي ويژگيهاي سبکي و محتواييُ نسخ خطّي اشعار صادق هجري تفرشي علي اکبرعطائي١، عبدالرّضا مدرّس زاده ١*، اصغر دادبه ٢ ١- گروه زبان و ادبيات فارسي، واحد کاشان ، دانشگاه آزاد اسلامي، کاشان ، ايران .
يافته ها: تصويرسازيهاي زيبا، بکارگيري استادانه از صنايع ادبي، انتخاب اوزان مختلف ، بکارگيري رديفهاي فعلي که غناي شعر و کمال مفهوم قافيه را در پي دارد و نيز استفادة بجا و شاعرانه از صنايع ادبي در حوزة بديع لفظي و بديع معنوي از ويژگيهاي شعري هجري تفرشي است .
«شعر دورة بازگشت برغم اينکه اشعارش برگشتن به دوره هاي گذشته مانند سبک خراساني و سبک عراقي است امّا در اصل به هيچکدام از دوره هاي سبکي شعر فارسي شبيه نيست ، زيرا ايران روزگار نادري و زندي و قاجاري شبيه هيچکدام از دوره هاي سياسي گذشته نيست » (از سيستان تا تهران ، مدرّس زاده : ص ٣٣٧) هجري تفرشي در دوره اي زيسته است که شعر و شاعري خريدار چنداني ندارد و کم کم شعر وارد جرياني نو ميشود که همه سعي دارند مانند گذشتگان بسرايند.
نيست در عالم کسي اي دوسـتان قدر خود دانيد ديگر در جهان (م ٢، ٢٧٠) م ٧/ ٨٢) د) عرفان و اصطلاحات عرفاني از نظر مضامين عرفاني، اشعار هجري مطلب تازه اي در خود ندارد، زيرا تصوّف اين دوره نيز تکرار و تقليد است .
Introducing the authors Ali Akbar Atai: PhD student in Persian Language and Literature, Kashan Branch, Islamic Azad University, Kashan, Iran.
ir) Abdolreza Modarreszadeh: Associate Professor, Department of Persian Language and Literature, Kashan Branch, Islamic Azad University, Kashan, Iran.
ir : Responsible author ) Asghar Dadbeh: Professor, Department of Persian Language, Literature and Islamic Philosophy, Allameh Tabatabai University, Tehran, Iran.