چکیده:
سنت استبدال و استخلاف، از مهمترین سنتهای الهی در راستای موعودباوری و مهدویت است. براساس این دو سنت در طول تاریخ افراد و اقوام جایگزین افراد و اقوام دیگر شده تا برجستگانی که از هر نظر بینظیر هستند، به منصه ظهور برسند. این تبدیل در راستای هدف خلقت و تجلی عبادت عاشقانه توسط آن برجستگان صورت میگیرد. ارتداد، کوتاهی نسبت به احکام الهی و جهاد از مهمترین عوامل استبدال و استخلاف است. محبوب خداوند، محب خداوند، فروتنی، مجاهدت در راه خداوند و عدم هراس از سرزنش سرزنشکنندگان از مهمترین ویژگیهای قوم جایگزین است. این دو سنت در راستای هدف خلقت است و هدف خلقت انتخاب افراد برگزیده است که با ظهور قائم آل محمد4 به اکمال میرسد.
The tradition of exchange and substitution are one of the most important divine traditions in the course of the belief of the promised and Mahdism. According to these two traditions, throughout history, individuals and ethic groups have replaced other individuals and groups in order for prominent people who are unique in every way to emerge. This transformation is done in line with the purpose of creation and the manifestation of romantic worship by those eminent people. Apostasy, neglect of divine commandments and jihad are the most important factors of exchange and substitution. Being beloved of Allah, devoted of Allah, having humility, striving in the way of Allah, and not being afraid of blaming the accusers, are the most important characteristics of the alternative people. These two traditions are in the line with the purpose of creation, and the purpose of creation is to select the chosen people, which will be completed with the advent of Qaem Al-Muhammad (Peace Be upon Him).
خلاصه ماشینی:
دو عامل مهم در قوم جانشین شونده عبارت از ایمان و عمل صالح میباشد، یعنی استخلاف خاص مربوط به جانشینی اهل ایمان و بندگان صالح در زمین میباشد: (وَعَدَ اللَّهُ الَّذِینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذِینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیمَكِّنَنَّ لَهُمْ دِینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ وَ لَیبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یعْبُدُونَنِی لا یشْرِكُونَ بِی شَیئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُون((نور: 55) این آیه به وعده استخلاف عباد صالح، در بین امت اسلامی تصریح میکند.
ویژگیهای قوم مستخلَف مسلماً قومی که در راه تحقق هدف خلقت از طریق سنت استبدال و استخلاف جایگزین میشوند، در فضایل و مکارم، سرآمد میباشند، خداوند در آیه 54 سوره مائده ویژگیهای آنها را بیان میکند: (فَسَوْفَ یأْتِی اللَّهُ بِقَوْمٍ یحِبُّهُمْ وَ یحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِینَ یجاهِدُونَ فِی سَبِیلِ اللَّهِ وَ لا یخافُونَ لَوْمَةَ لائِمٍ ذلِكَ فَضْلُ اللَّهِ یؤْتِیهِ مَنْ یشاءُ وَ اللَّهُ واسِعٌ عَلِیم(.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت که سنت استبدال و استخلاف در جهت انتخاب افراد صالح و شایسته به کار گرفته میشود و برگزیده شدن این افراد در راستای موعودباوری و اعتقاد به مهدویت است.
همچنین میتوان به آیه زیر اشاره کرد که در جهت نفی ظلم توسط امام زمان علیهالسلام تفسیر شده است: (وعَدَاللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْكُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ كَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیمَكِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضى لَهُمْ وَ لَیبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یعْبُدُونَنی لا یشْرِكُونَ بی شَیئاً وَ مَنْ كَفَرَ بَعْدَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْفاسِقُونَ((نور: 55).