چکیده:
زمینه و هدف: خدمت وظیفه عمومی یکی از مهمترین رویدادهای زندگی هر شخصی میتواند محسوب شود. بنا به دلایل مختلفی دوره خدمت سربازی از جذابیت چندانی در میان جوانان برخوردار نیست. هدف مقاله حاضر بررسی نقش عوامل مختلف در افزایش یا کاهش میزان جذابیت دوران خدمت سربازی و بازشناسی ظرفیت نهادهای فرهنگی در فرهنگ سازی و کمک به افزایش جذابیت خدمت سربازی می باشد.روش پژوهش: مقاله حاضر با انجام 16 مصاحبه کیفی با صاحب نظران علوم اجتماعی، ارتباطات و مسولین نظامی به آسیب شناسی و ارائه راهکار برای افزایش جذابیت خدمت سربازی می پردازد.یافته ها: عوامل مختلف عینی و ذهنی در کاهش جذابیت خدمت سربازی تاثیر گذار است. در این میان تاثیر عوامل ذهنی از اهمیت ویژه ای برخوردار است چراکه خدمت وظیفه عمومی در فضای مجازی از سوی بسیاری از رسانه های معاند مورد هجمه قرار گرفته و تصویر مخدوشی از آن در جامعه ارائه می شود. در مقابل، راهبرد رسانه ای منسجمی از سوی مسولین امر برای افزایش جذاب سازی خدمت سربازی صورت نگرفته است. نتیجه گیری: اقدامات عینیِ انجام گرفته برای جذاب سازی خدمت سربازی (اگرچه ناکافی و اندک) می بایست با بکار گیری روش های نوین ارتباطی تصویر سازی و روایت پردازی شوند. ضرورت اتخاذ یک راهبرد نوین ارتباطی و راسانه ای فراگیر و تعاملی و همچنین تشکیل شورایی بنام شورای ارتباطات و رسانه با مشارکت فعالان رسانه ای و فرهنگی در ارگان های مربوطه از پشنهادات اصلی این تحقیق می باشند.
خلاصه ماشینی:
چگونه میتوان روایت موجود از خدمت سربازی را تغییر داده و روایت جدیدی را جایگزین آن کرد؟ فرضیه ای که این پژوهش دنبال میکند این است که اقدامات عینی قابل تأملی در خصوص جذاب سازی خدمت سربازی انجام گرفته است ، اما «روایت سازی» خاصی از سوی نهادهای فرهنگی مرتبط به ویژه سازمان وظیفه عمومی یا رسانه های دولتی برای افزایش جذابیت خدمت سربازی انجام نگرفته است .
اصلیترین عوامل نارضایتی سربازان عبارت بودند از رفتار بد برخی فرماندهان با سربازان ؛ سختیهای دوری از خانواده و زندگی در پادگان ؛ احساس عقب ماندگی دوساله زندگی؛ منزلت اجتماعی پایین سربازان در جامعه ، تغییر مکرر قانون معافیت ، جامع نبودن قانون معافیت ، وجود تخلفات قانونی و عدم اجرای مقررات در سازمان ها، نبود نگرش واحد به خدمت سربازی، ناکارآمدی مدیران و سرپرستان در تربیت سربازان ، به کارگیری سربازان در امور خدماتی، فقدان نظام جامع خدمت سربازی، تغییر قوانین به صورت مستمر، مشکلات فرآیند اعزام (مرکز تحقیقات راهبردی ستاد کل نیروهای مسلح ١٣٩٦:٧٦؛ انوشه ٥٧-١٣٩٧:٥٢) اگرچه اصلاح برخی از این موارد مانند «رفتار بد فرماندهان » در دستور کار نیروهای مسلح قرارگرفته است (زاده کمند، ١٣٨٧)، اما به نظر میرسد تا دستیابی به شأن و کرمت واقعی سربازان اقدامات بیشتری باید صورت پذیرد (فرحی، ١٣٩٦-١٦ آبان ).
آسیب شناسی جذابیت در خدمت وظیفه عمومی در بررسی محور اول این تحقیق ، نکته قابل توجه در تمام مصاحبه ها این بوده است که تمامی نخبگان به موارد مختلف عینی که مانعی برای افزایش جذابیت خدمت سربازی بود یا عنوان عوامل ناخوشایندساز در تحقیقات پیشین به آن ها اشاره شده بود (مانند سازمان قضایی نیروهای مسلح ، بی تا؛ شایگان و زاده کمند ١٣٩٣) تأکید کردند.