چکیده:
هدف پژوهش حاضر بیان روشهای تربیت اخلاقی عرفانی در ساحت تربیت توحیدمدار با تکیه بر دعای عرفه، با استفاده از روش تحقیق توصیفی تحلیلی است. سوال پژوهش این است که روشهای تربیت اخلاقی عرفانی در کلام و بیان حضرت امام حسینj در دعای عرفه چیست؟
یافتههای پژوهش نشان میدهد: 1. دعای عرفه از آغاز تا انجام بر مدار توحید ایراد شده و با وجود مضامین متکثر و متعدد یک متن جامع و به هم پیوسته در موضوع توحید و مشحون از دلالتهای تربیتی است؛ 2. در منشور تربیتی دعای عرفه، روشهای ویژهای برای پرورش دادن و ربّانی شدن انسان مورد تاکید قرار گرفته، و در ساحت تربیت اخلاقی عرفانی مشتمل بر روشهای تربیتی در خور توجه است؛ 3. روشهای تربیت اخلاقی عرفانی دعای عرفه در دو زمینه خودتربیتی و دیگرتربیتی است. در این مقاله روشهایی که در هر دو زمینه کاربرد دارد مورد بررسی قرار گرفته است؛ 4. در این مقاله روش یادآوری نعمتهای خداوند، روش تربیتی تضرع، روش تربیتی ایجاد امید، روش مثبتاندیشی، روش آخرتگرایی، روش التزام به اخلاق و روش محبت مورد بررسی قرار گرفته است.
خلاصه ماشینی:
بنابراين يکي از برکات وجود نوراني ائمه هدي دعاهايي اسـت کـه آن ذوات مقـدس انشـاء کرده اند، آن هم با شرايط روحي ويژه آنان ، اگر نمي بود اين ادعيه ، چگونه مي توانسـتيم بـا خداونـد سبحان نجوا کنيم ، نمي دانستيم چه بگوييم ؟ چگونه بگوييم ؟ از کجا شروع کنيم ؟ به کجا برسانيم ؟ چه بخواهيم ؟ چگونه بخواهيم ؟ و چنانکه مي دانيم بشر به حکم فطرت خويش نياز جدي به نيايش و دعا دارد و قلبش متوجه کمالي است که نقص ندارد، و عاشـق جمـالي اسـت کـه عيـب نـدارد و متوجه قدرتي است که ضعف و عجز در آن نيست ؛ پس بايد نيايشـي حيـات بخـش داشـته باشـد، ادعيۀ ائمه هدي ارتباط و تماس بي نهايت کوچک را با بي نهايت بزرگ با بياني بـي انـدازه رسـا، شيوا، جالب و جاذب و پرمعنا بيان ميکنند و آرامش و سکونت وصف ناپذيري به ارمغان ميآورنـد و موجب صفا و نورانيت دل مي شوند و جان را آمادٔە تابش انوار رباني و تجليات الهي ميگردانند و روح و ريحان به وجود ميآورند (همان ، ص٢٩).
صاحب نظران حوزه تعليم و تربيت و دانشوران علوم تربيتي به اقتضاي نگرش خود تربيت را تعريف کرده اند؛ اما بايد اعتراف کنيم به رغم تعريف هاي فراواني که از واژه تربيت شده ، تلاش براي يـافتن تعريف جامع و کامل و مورد پسند همه صاحب نظـران بـس دشـوار اسـت ؛ زيـرا انسـان بـه عنـوان موضوع تربيت ، موجودي ناشناخته است و همواره و گاه گاه جنبه اي از شـئون وجـودي او مکشـوف مي شود و همچنان تربيت چنين موجود ناشناخته کامل و کامل تر مي شود؛ وانگهي ، تعريف تربيـت با نوع نگاه افراد به انسان و جهان ، اهداف ، آرمان ها و ارزش ها ارتباط وثيق و عميق دارد و با لحـاظ نوع نگاه ، تعريف تربيت نيز متعدد مي شود و هر دانشـوري بـر پايـه نـوع رويکـرد خـود و براسـاس مفروضات خود تربيت را تعريف ميکند.