چکیده:
اکوسیستم یکی از ارکان بنیادین زندگی بشر محسوب میشودکه با پیشرفت و توسعه در جهان تغییراتی در آن به وجود آمده است. پدیدۀ تغییر اقلیم که عمدتا مربوط به افزایش آلایندههای هوا در جو میباشند، از نمونههای بارز در این زمینه است. تغییر اقلیم عبارت است از هر گونه تغییرات در مولفههای اقلیمی از قبیل دما، بارش و باد که در طول چندین دهه اتفاق میافتد. مصرف حاملهای انرژی عامل اصلی انتشار آلایندههای هوا بوده و از این طریق بر تغییر اقلیم اثر میگذارد؛ همچنین تغییر اقلیم هزینههایی را بر بخشهای مختلف اقتصاد دارد که افزایش مصرف انرژی از نمونههای آن است. از آنجاییکه کشور ایران در سالهای اخیر در معرض تغییرات شدید اقلیمی قرار گرفته و مصرف انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی آن رو به افزایش گذاشته و یکی از کشورهای مهم در زمینه انتشار آلایندههای هواست، لذا در این مقاله به بررسی علیت اثرات متقابل بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخشهای مختلف اقتصادی پرداخته میشود. بدین منظور از دادههای دما و بارش و مصرف انرژی ۲۸ استان برای دورۀ زمانی ۱۳۹۵-۱۳۷۰ استفاده شده است. برای بررسی علیت دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی کل در طول دورۀ زمانی از روش علیت تودا-یاماموتو که یک var تعدیلیافته است استفاده شده و همچنین برای بررسی علیت بین متغیرهای اقلیمی و استانهای کشور در طول دورۀ زمانی مذکور از روش علیت گرنجر استفاده گردیدهاست. نتایج تخمین نشان داد که در طول دورۀ مورد بررسی علیتی دو طرفه بین تغییر اقلیم و مصرف انرژی در بخشهای اصلی اقتصاد ایران وجود نداشته و تنها علیتی یک طرفه از تغییر اقلیم بهسوی مصرف انرژی در بخش کشاورزی، خانگی و تجاری وجود دارد و همچنین برای استانهای با دمای بالاتر از متوسط علیت دو طرفه و قویتری بین مصرف انرژی و متغیرهای تغییر اقلیم (دما و بارش) وجود دارد و از سوی دیگر افزایش مصرف انرژی باعث افزایش میزان co2 جو میشود. با توجه به نتایج به دستآمده پیشنهاد میشود به منظور کاهش آلایندههای زیستمحیطی، افزایش کارایی و بهبود کیفیت انرژی مورد بررسی قرار گیرد. بهینهسازی مصرف انرژی در بخش کشاورزی و ارائه محرکهایی در جهت استفاده بیشتر از انرژی پاک و تجدیدپذیر در این بخش مورد بررسی قرار گیرد. و همچنین سیاستگذاری برای کاهش اثرات تغییر اقلیم، به صورت استانی و با توجه به اقلیم استان مورد نظر انجام شود.
An ecosystem is considered to be one of the cornerstones of human life, with its evolution and development in the world. The phenomenon of climate change, which is mainly related to the increase of air pollutants in the atmosphere, is one of the most prominent examples in this regard. Climate change is any change in the climate component such as temperature, precipitation and wind that occurs over many decades. The use of energy carriers is a major contributor to the emission of air pollutants and thus affects climate change. Climate change also has costs for different sectors of the economy, which increase energy consumption from its examples. Since Iran has been exposed to severe climate change in recent years and energy consumption in its various economic sectors has risen and is one of the most important countries in the field of air pollutants emission, in this study, Investigating causality The interactions between climate change and energy consumption in different economic sectors are addressed. For this purpose, temperature and precipitation data and energy consumption of 28 provinces have been used for the period 1370 to 1395. To investigate the two-way causality between climate change and energy consumption, the Toda-Yamamoto causality method, which is an adjusted Var, is used. The estimated results showed that during the studied period, there is no causal relationship between climate change and energy consumption in the main sectors of Iran's economy, and there is only one-way uncertainty about temperature on energy consumption in the agricultural sector and energy consumption in the domestic and commercial sectors, And also for provinces with higher than average temperatures there is a stronger and more bilateral causality between energy consumption and climate change variables (temperature and precipitation), and on the other hand, increasing energy consumption increases the amount of 〖co〗_2(carbon dioxide) in the atmosphere
خلاصه ماشینی:
از آنجاييکه کشور ايران در سال هاي اخير در معرض تغييرات شديد اقليمـي قرار گرفته و مصرف انرژي در بخش هاي مختلف اقتصادي آن رو به افزايش گذاشته و يکي از کشورهاي مهم در زمينه انتشار آلاينده هاي هواست ، لذا در اين مقاله به بررسي عليت اثرات متقابل بين تغيير اقليم و مصرف انـرژي در بخش هاي مختلف اقتصادي پرداخته ميشود.
نتايج تخمين نشان داد که در طول دورة مورد بررسي عليتي دو طرفـه بـين تغييـر اقلـيم و مصـرف انرژي در بخش هاي اصلي اقتصاد ايران وجود نداشته و تنها عليتي يک طرفه از تغيير اقليم به سوي مصرف انرژي در بخش کشاورزي، خانگي و تجاري وجود دارد و همچنين براي استان هاي با دماي بـالاتر از متوسـط عليـت دو طرفه و قويتري بين مصرف انرژي و متغيرهاي تغيير اقليم (دما و بـارش ) وجـود دارد و از سـوي ديگـر افـزايش مصرف انرژي باعث افزايش ميزان co٢ جو ميشود.
وارثي و محمدي (١٣٨٦) در پژوهشي با عنوان "نقش عوامل انساني در تغييرات اقليمي و ارزيابي اثرات آن " به اين نتيجه رسيدند که مهم ترين عاملي که باعث تغيير اقليم در چنـد دهـۀ گذشـته شـده ، انتشـار گازهاي گلخانه اي در بخش انرژي بوده است که ميتوان با اعمال سياست هايي از جمله استفاده از سوخت هاي کم کربن نظير گازهاي طبيعي و استفاده از منابع تميز و تجديدپذير انرژي نظير برق آبـي، انـرژي خورشـيدي، انـرژي بـاد، زمـين گرمايي و انرژي هسته اي و توسعۀ حمل و نقل عمومي و ريلي نظير ناوگان شرکت واحـد و متـرو و راه آهـن و غيـره بـه کاهش انتشار گازهاي گلخانه اي مبادرت ورزيد.
در اين پژوهش براي بررسي رابطۀ مصرف انرژي، آلاينده دي اکسيدکربن و تغييرات اقليم در ايران از روش -هاي عليـت تودا-ياماموتو و و در استان هاي کشور، از عليت گرنجر استفاده شده است .