چکیده:
«تبلیغ» به معنی رساندن پیام به دیگری از طریق برقراری ارتباط، بهمنظور ایجاد دگرگونی در بینش و رفتار اوست و بهعنوان ارتباط متقاعدگرانه و کوششی است که بهمنظور نفوذ و تأثیرگذاری بر مخاطب معرفی میشود. ابوسعید ابیالخیر از عارفان برجستهای است که به اصول تبلیغ آشنا و معتقد است و اصلاح افکار افکار مخاطبان و نیز تربیت اشخاص یکی از دغدغههای اساسی وی به شمار میآید. آنچه در این پژوهش بررسی میشود، شیوههای تبلیغی ابوسعید در اسرار التوحید است که به روش توصیفیتحلیلی انجام میگیرد. بر اساس نتایج این پژوهش، بوسعید از شیوههای تبلیغی چون روش همراهی، روش نفی و اثبات، روش الگویی، روش تدریجی، روش استدلالی، روش تداعی معانی، روش تکرار و روش طرح ناگهانی و حاضرجوابی برای بیان پیام خویش استفاده کرده است. بهجز ارزش پیام او، آنچه شیوۀ وی را از دیگر شیوهها متمایز میکند، ترفندهایی است که در هریک از شیوههای تبلیغ به کار میبرد. اثرگذاری بوسعید بر رفتار مخاطبان خویش با تغییر حال درونی و تحولات عاطفی و اعتقادی آنان ظاهر میشود.
Preaching is conveying a message to another through communication in order to change his vision and behavior. It is considered as a persuasive communication using to influence on people. Abu Sa'id Abi al-Khair, one of the prominent mistics, is familiar with and believes in the principles of propaganda and correcting one's bad deeds is one of his main concerns. The methods of preaching in Abi al-khair's Asrar-al-towhid is studied in this paper through a descriptive-analytical approach. Based on the results of this study, Bou sa'id has used preaching methods such as accompanying, negation and proof, model method, gradual method, argumentative, association of meanings, repetition, sudden design, and repartee to express his message. Considering the value of her message, what makes his method different from others is the outwits he uses in each of these methods of preaching. Abu Sa'id's influence on the audience's behavior is reflected in the changes occurred in his audience's inner states and the emotional and belief changes they were going through aftermath.
خلاصه ماشینی:
بـر اسـاس نتايج اين پژوهش ، بوسعيد از شيوه هاي تبليغـي چـون روش همراهـي، روش نفـي و اثبـات ، روش الگويي، روش تدريجي، روش اسـتدلالي، روش تـداعي معـاني، روش تکـرار و روش طرح ناگهاني و حاضرجوابي براي بيان پيام خويش استفاده کرده است .
٣. شيوه هاي تبليغي بوسعيد اسرار التوحيد في مقامات شيخ ابيسعيد از امهات متون نثر عرفاني اسـت کـه عـلاوه بـر اشتمال آن بر انديشه هـا، شـيوه هـاي سيروسـلوک اهـل تصـوف ، آداب ورسـوم و روابـط اجتماعي صوفيان ، از نظر ادبي و هنري نيز بسيار اهميت دارد و ميتـوان آن را در رديـف مهم ترين منابع و مآخذ زبان و هم ادبيات فارسي نيز به شـمار آورد.
اين گونه بوسعيد ابتدا با محتسب هم داستان ميشـود و او را بـا موضوع درگير ميکند، و سپس پيام تبليغي خود را به وسيلۀ شعر که ابـزار مناسـبي بـراي تبليغ است بيان ميکند؛ به گونه اي که سخن شيخ در محتسب اثر کرده و توبه ميکند.
ايشان را باطل ايشان چنان مشـغول کرده است که از حق شماشان ياد مينيايد، شما حقّـي بـدين روشـني مـيبينـي و چنـان مشغولتان نميکند که از آن باطلتان ياد نيايد؟» شيخ در اينجا بـا کـلام مـوجز و پرمفهـوم خويش ضمن نقد کار همسايه ، مستمعان مجلس خود را نيز نقد ميکند که چرا به سخنان و حقايقي که در مجلس گفته شده مشغول نيستند که پرواي ديگري کنند، چنـان کـه آنـان متنبه ميشوند و به نقل اسرار التوحيد: «فرياد از آنان برآمد و بسيار بگريستند و بـه تـرک آن معروف بگفتند» (ص ٢١٧).