چکیده:
اشرافیگری نوعی حالت خود برتر بینی است که در برخی افراد یا بعضی گروه های جامعه مشاهده می شود. این افراد و گروه ها از نظر اجتماعی به طور غالب در ردههای بالای جامعه قرار دارند و از نظر سطح زندگی معمولا در رفاهی بیش از رفاه عموم مردم هستند. زندگی اشرافی در بیشتر صور خود معمولا با مفاسد بزرگ فردی و اجتماعی همراه است. مفاسدی مانند تحقیر، تمسخر، حسادت، اسراف و از همه بدتر فروپاشی اجتماعی از نتایج اشرافی گری است. با توجه به اهمیت سادهزیستی در شرع مقدس و دوری گزیدن از تجمل گرایی و اشراقی گری، برای ایمنی یافتن فرد و اجتماع از مفاسد آن ضرورت دارد راه های مبارزه با این خوی ناپسند شناسایی شوند. این مقاله که به روش توصیفی تحلیلی است در صدد بیان راه های مبارزه با اشرافیگری از منظر آموزه های نهج البلاغه است تا با شناخت این راه ها و مبارزه با این بیماری اخلاقی گامی در راه از بین بردن اشرافی گری بردارد.
خلاصه ماشینی:
» (فیض الاسلام، 1379: ج6، ص 1260) از فرمایشات آن حضرت بدست میآید که انسان حتی اگر مدت طولانی در دنیا زندگی کند، چون برای آخرت خلق شده و بالآخره باید دار فانی را رها کند پس باید به ارزش خود پی ببرد و کاری نکند که برایش کسر شأن محسوب شود.
حضرت علی علیهالسلام در این زمینه میفرماید: «عَجِبْتُ لِلْمُتَكَبِّرِ الَّذِي كَانَ بِالْأَمْسِ نُطْفَةً وَ يَكُونُ غَداً جِيفَةً» (حکمت [121] 126) یعنی «شگفت دارم براى گردنكشى كه ديروز نطفه بود و فردا مردار مىباشد (كه اگر خاك از روى جسدش بردارند مردم از گندش گريزانند)» (فیض الاسلام، 1379: ج6، ص 1145) انسانی که تمام وجودش را ضعف و نقصان گرفته تا جایی که طبق کلام آن حضرت، قادر نیست به خویش روزی رساند و حتی قادر نیست جلوی مرگ خویش را بگیرد (حکمت [462] 454) و همین که اجل قطعی او فرا رسد اگر تمام دنیا جمع شوند تا جلوی مرگ او را بگیرند نمیتوانند؛ (ارفع، 1390: ص 722-723) چنین موجودی چه نسبتی با تکبر دارد؟ و چگونه روا است که به زندگی اشرافی بپردازد؟ حضرت علی علیه السلام پیرامون درماندگی انسان در جای دیگر میفرماید: «مِسْكِينٌ ابْنُ آدَمَ مَكْتُومُ الْأَجَلِ مَكْنُونُ الْعِلَلِ مَحْفُوظُ الْعَمَلِ تُؤْلِمُهُ الْبَقَّةُ وَ تَقْتُلُهُ الشَّرْقَةُ وَ تُنَتِّنُهُ الْعَرْقَة» (حکمت [427] 419) یعنی «ذليل و بيچاره فرزند آدم: اجلش پنهان (نمىداند چه وقت مىميرد) بيماريها و دردهايش پوشيده (همواره در معرض پيشآمدها و بيماريهاى ناگوار مىباشد) عملش نگاهدارى ميشود (در نامه اعمال ثبت گرديده اگر خودش هم فراموش كند از او فراموش ننمايند) پشه او را دردناك مىسازد و آب در گلو گرفتن، مىكشد و عرق، بد بو ميكند.