چکیده:
زمینه و هدف: امروزه جای هیچ تردیدی نیست که هرگونه جستجو و مطالعه، در محدودۀ نظم و نثر فارسی، بدون مراجعه به سفینه ها و جنگهای خطّی، کاری ناتمام خواهد بود. سفینه ها از آن جهت که در برخی موارد نام و نشان شاعران گمنام و سروده های آنان را از دستبرد زمانه، در امان نگاه اشته اند، دارای کمال اهمیت میباشند. یکی از این نسخه های خطّی، «سفینۀ نظم و نثر» میباشد که تاکنون تصحیح و چاپ نشده است. در نگارندگان این مقاله در وهلۀ نخست به معرفی، توصیف و تحلیل ساختاری سفینه و در گام دوم به بیان ویژگیهای سبکی و ابیات نویافتۀ آن پرداخته اند تا از این طریق جایگاه و اهمیت این سفینه شناسانده شود و با ارائۀ اشعار تازه یاب که تا به امروز در دیگر منابع نیامده است، منبعی جدید جهت تصحیح دیوان شعرا در پژوهشهای فارسی ارائه نمایند.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو، مطالعه ای نظری است که به شیوۀ پژوهش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانه ای انجام شده است.
یافته ها: سفینۀ نظم و نثر به دست نویسندۀ گمنامی نوشته شده است و به شمارۀ 8982 در کتابخانۀ مجلس شورای اسلامی نگهداری میشود. در این سفینه 8500 بیت شعر از شاعران قرن دهم و یازدهم هجری و حکایاتی چند از متون نثر فارسی جمعآوری شده است. این سفینه از نظر سبکی و محتوایی بسبب داشتن ابیات نویافته شایستۀ توجّه است. درواقع وجود ابیات نویافتۀ برخی شعرا، غنای این سفینه را تایید میکند؛ همچنین ذکر اشعاری که در منابع دیگر نیامده است، به ارزش این اثر میافزاید. قدمت این نسخه به قرن دهم و نیمۀ اول قرن یازدهم میرسد.
نتیجه گیری: امروزه یکی از منابع قابل توجّه و مهمّ، برای هر مصحّحی، جنگها و سفینه های شعری است. ناسخان چنین مجموعه هایی با دردست داشتن نویسه های کهن، که بعضا دست تطاول روزگار آنها را به غارت برده است، به نام و اشعار شاعرانی اشاره میکنند، که امروزه برای پژوهشگران قلمرو شعر و ادب فارسی نویافته و بیگانه مینماید.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Today, there is no doubt that any search and study, in the field of Persian poetry and prose, without referring to anthology and linear wars, will be an unfinished business. anthologies are important because in some cases they have kept the names and logos of anonymous poets and their poems safe from the ravages of time. One of these manuscripts is The anthology of Order and Prose, which has not yet been corrected or published. In the first place, the authors of this article have introduced, described and analyzed the structure of the anthology, and in the second step, they have expressed its stylistic features and unwritten verses in order to recognize the position and importance of this anthology and by presenting newly discovered poems that Sources have not been provided to provide a new source for correcting the Divan of Poets in Persian research.
METHODOLOGY: The present study is a theoretical study that has been done by descriptive-analytical research method and library tools.
FINDINGS: The anthology of order and prose was written by an anonymous author and is kept in the library of the Islamic Consultative Assembly under number 8982. In this anthology, 8500 verses of poems from the poets of the tenth and eleventh centuries AH and some anecdotes from Persian prose texts have been collected. This anthology is noteworthy in terms of style and content due to its newly discovered verses. In fact, the existence of unwritten verses of some poets confirms the richness of this anthology; Also, mentioning poems that are not mentioned in other sources adds value to this work. This version dates back to the tenth century and the first half of the eleventh century.
CONCLUSION: Today, one of the most important and important sources for any proofreader is anthology of poetry. The narrators of such collections, with ancient manuscripts, some of which have been looted by the passing of time, refer to the names and poems of poets, which today are new and foreign to researchers in the field of Persian poetry and literature.
خلاصه ماشینی:
در نگارندگان اين مقاله در وهلۀ نخست به معرفي، توصيف و تحليل ساختاري سفينه و در گام دوم به بيان ويژگيهاي سبکي و ابيات نويافتۀ آن پرداخته اند تا از اين طريق جايگاه و اهميت اين سفينه شناسانده شود و با ارائۀ اشعار تازه ياب که تا به امروز در ديگر منابع نيامده است ، منبعي جديد جهت تصحيح ديوان شعرا در پژوهشهاي فارسي ارائه نمايند.
در اين سفينه ٨٥٠٠ بيت شعر از شاعران قرن دهم و يازدهم هجري و حکاياتي چند از متون نثر فارسي جمع آوري شده است .
از برگ ٢٢٤ تا پايان سفينه از نثر خبري نيست و در متن و حاشيه ابيات شاعران نوشته شده است .
در برگ ٢٤٧ /الف سمت راست بالاي صفحه ، ابياتي چند از نگارندة ناشناس سفينه آورده شده است و بالاي ابيات عبارت «ِلراقِمِه ِ» نقش بسته است .
اشعار کاتب و راقم سفينه (برگ ٢٤٧/ الف ) متون نثر متون منثور اين مجموعه عبارتند از: ١.
بررسي سبکي سفينۀ نظم و نثر سطح زباني (آوايي، لغوي) اين سفينه از کلمات ، ترکيبات ، اصطلاحات و عبارات عربي بهرة کافي برده است و آيات ، احاديث و اشعار عربي و فارسي زيادي در آن است .
com) Mehrdad Chatraei Azizabadi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Eajaf Branch, Islamic Azad University, Eajafabad, Iran.
ir : Responsible author ) Ghorban Ali Ebrahimi: Assistant Professor, Department of Persian Language and Literature, Eajafabad Branch, Islamic Azad University, Eajafabad, Iran.