چکیده:
در پی همه‌گیری بیماری کرونا از اواخر سال 2019 میلادی و در پیش گرفتن سیاست‌های قرنطینۀ خانگی، کاهش حضور در مراکز پرازدحام، دورکاری مشاغل، تحصیل از درون منزل و اقدامات مشابه، نگرانی‌هایی در خصوص آثار منفی این اقدامات بر سلامت روان مردم مطرح شد. پژوهش حاضر با درک این نگرانی‌ها در پی تحلیل نقش کیفیت محیطی محلات شهری در حفظ سلامت روان شهروندان در دورۀ همه‌گیری کرونا برآمده است. روش پژوهش، تحلیلی- تفسیری و مبتنی بر مطالعات اسنادی و پیمایش میدانی است. در گام نخست برای تدوین پرسشنامه، اصلی‌ترین متغیرهای محیطی در مقیاس محله از مقالات معتبر استخراج شد. به‌منظور ارزیابی سلامت روان افراد از پرسشنامۀ استاندارد Dass-21 استفاده شد. جامعۀ آماری شامل شهروندان کرمانشاهی بود که از میان آنها 200 نفر به‌طور تصادفی به‌عنوان نمونه انتخاب شدند. روایی پرسشنامۀ کیفیت محیطی با دریافت نظر خبرگان شهرسازی و پایایی آن نیز به کمک آلفای کرونباخ به تأیید رسید. در ادامه، داده‌های حاصل از پرسشنامه‌ها در نرم‌افزارSPSS وارد شده و به کمک مدل‌های تحلیل عاملی اکتشافی و تحلیل همبستگی کانونی سنجیده شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که کیفیت محیطی محلات در پنج عامل «ساختار عملکردی»، «آسایش محیطی»، «کیفیت فضای شهری»، «سیمای بصری» و «منظر اجتماعی» دسته‌بندی می‌شود. خروجی تحلیل همبستگی کانونی نیز وجود رابطۀ همبستگی میان عوامل محیطی و سلامت روان را تأیید می‌کند. بنابر یافته‌ها در دورۀ همه‌گیری کرونا دو عامل «ساختار عملکردی» و «سیمای بصری» محلات شهری بیشترین ارتباط را با سلامت روان اهالی داشته‌اند. این پژوهش از آن جهت که تکرار مخاطراتی مشابه همه‌گیری کرونا در آینده، دور از انتظار نیست و نیز به این دلیل که در ایران پژوهش‌های چندانی به‌ویژه با ماهیت کمّی و مبتنی بر مدل‌های آماری معتبر صورت نپذیرفته حائز اهمیت است.
Following the outbreak of Covid-19 disease in late 2019 and the adoption of policies such as home quarantine, telecommuting, home-based education and other similar measures, concerns was raised about the negative consequences of these measures on the society mental health. Therefore, the present study seeks to analyze the role of environmental quality in urban areas in maintaining the citizens’ mental health during the Covid-19 epidemic. The research method is analytical-interpretive and based on documentary studies and field survey. In the first step, the main environmental variables at the neighborhood scale were extracted from valid articles to be used to compile a questionnaire. The Dass-21 standard questionnaire was also used to assess the mental health of individuals. The statistical population includes citizens of Kermanshah, and 200 people were randomly selected as a sample. The validity of the environmental quality questionnaire has been confirmed by receiving the opinion of urban planning experts and its reliability has been confirmed with Cronbach's alpha test. Then, the data obtained from the questionnaires were entered into SPSS software and evaluated using exploratory factor analysis and focal correlation analysis. Findings show that the environmental quality categories into 5 factors: "Functional Structure", "Environmental Comfort", "Quality of Urban Space", "Visual Image" and "Social scape". Also, the output of the focal correlation analysis confirms the existence of a correlation between environmental factors and mental health. According to the findings, during the Covid-19 epidemic, the two factors "Functional Structure" and "Visual Image" had the most relationship with the society mental health. This research is particularly important because the repetition of risks similar to future Covid-19 epidemics is not unexpected. At the same time, in Iran, not much research has been done, especially with a quantitative nature and based on valid statistical models.
کلیدواژه ها:
روان‌شناسی محیطی
،
سلامت روان
،
کیفیت محیطی
،
کووید-19
،
محلۀ مسکونی
Covid-19
،
mental health
،
Environmental quality
،
Environmental Psychology
،
Residential Neighborhood
(
, 
, 
)
