چکیده:
در طول قرن گذشته، نقش مشاور مدرسه تکامل یافته است تا منعکس کننده چهره در حال تغییر جامعه و
نیازهای دانش آموزان باشد. برنامه راهنمایی و مشاوره مدارس یکی از پیشرفت های آموزش وپرورش قرن
بیستم است که از شاخص های حرفه ای، تعقل و اداره علمی جامعه به شمار میرود. مشاوره تحصیلی مرحله
یا فعالیتی محدود و مقطعی نیست بلکه فرایندی است که با طرح ریزی قبلی و مشارکت تعاملی
دانش آموزان، معلمان، والدین، رسانهها و حمایت سازمان های ذیربط صورت میگیرد. اگر حمایت
سازمان های ذیربط (که سیاستها و مسیر اجتماعی، شغلی و دنیای کار را تعیین میکنند) نادیده گرفته
شود، نظام راهنمایی و مشاوره کشور اثربخشی و کارآمدی لازم را نخواهد داشت. امروزه، تغییر سبک
زندگی و احاطه فناوریهای نوپدید، زندگی، تحصیل، تفریحات و کار افراد را به شدت تحت تاثیر قرار
داده است و دانش آموزان، بیش از هر گروه دیگری در معرض این تغییرات اند. فرایند یادگیری، رشد و
سلامت دانش آموزان به چالش کشیده شده است و مشاوران مدارس به عنوان کارشناس موضوع و حوزه
سلامت روان برای پیشگیری، مدیریت آسیب های روانی اجتماعی و توانمندسازی دانش آموزان نیازمند
برنامه های مشخص و وقت گذاری کافی هستند. به استناد تجارب ملی و بین المللی، نظام راهنمایی و مشاوره
در تعامل با عوامل موثر (خانواده، مدرسه، رسانهها و نهادهای اجتماعی) میتواند تامین کننده سلامت روان،
رشد تحصیلی، شخصی، اجتماعی و شغلی دانش آموزان باشد. بنابراین، نگاه یکپارچه به خدمات مشاوره ای
در سه حیطه رشد تحصیلی، شخصی، اجتماعی و شغلی دانش آموزان و توزیع وقت مشاوران در این سه
حوزه ضروری است.
پژوهش حاضر به شیوه مروری پس از بررسی خلاصه وار از ادبیات موضوعی مشاوره و هدایت تحصیلی و
اشاره به سوابق پژوهشی و تاریخچه ی بحث مشاوره در مدارس به تبیین گونه بندی وظایف اصلی مشاور و
بررسی چالشها و مشکلات و فرصت های موضوعی در قالب مدل مفهومی بر مبنای جمع بندی مطالعات
مروری منابع و دیتابیس های علمی و کتابخانه ای در هشت زیرگروه اصلی پرداخت. همچنین تطبیق مدل
مفهومی پژوهش و بررسی ساختاری آن با پارامترهای بررسیشده در پژوهش های شاخص حوزه موضوعی
بحث منجر به شکل گیری سه حوزه کلی ذیل عنوان عوامل فردی، عوامل محیطی و عوامل سازمانی در
بررسی چالش های پیش روی مشاوره در مدرسه گردید. بررسی چالش های پیش روی مشاوره در مدرسه
در قالب مدل مفهومی ارائه شده صورت پذیرفت و جمع بندی و نتیجه گیری با اشاره به مهم ترین مشکلات
این حوزه پایان یافت.
خلاصه ماشینی:
320 ١- مقدمه مشاوره مدرسه به عنوان بخش جداييناپذير و ضروري تجارب آموزشي دانش آموزان ( & Gallant ١١ :٢٠١١ ,Zhau) و ارائه يک فعاليت حرفه اي توسط فردي داراي صلاحيت در مدرسه است (٩ :٢٠١٣ ,Abdul Rahman) و به عنوان تسهيل گر فرايند آموزشي، خدمات راهنمايي، مشاوره و روان شناختي را براي تمامي ابعاد تحصيلي، شغلي و شخصي و اجتماعي آن ها ارائه ميدهد (١٤ :٢٠١٣ ,Kaffenberger &Young ).
سازماندهي و مديريت برنامه ، راهنمايي همه دانش آموزان در حيطه ي تحصيلي، شغلي و رواني- اجتماعي، رشد شخصيت ، انضباط ، آموزش شغلي، و سلامت رواني– اجتماعي (٦ :٢٠١٣ ,Abdul Rahman)، برنامه ريزي فردي براي دانش آموزان ، خدمات پاسخگويي، حمايت سيستمي، هماهنگي، مشورت ، مشاوره ، نظارت بر دانش آموزان ، زمان بندي فعاليت هاي مشاوره بر اساس تقويم اجرايي و ارزيابي نتايج برنامه ( ,Phillips ٤ :٢٠١١).
همچنين نوجواني از مهم ترين و حساس ترين دوره هاي تحول زندگي آدمي محسوب ميشود و سرمايه گذاري دقيق در حوزه رواني- اجتماعي و هويت نوجواني، نقش بسيار مهمي در رشد و شکل گيري هويت يکپارچه نسل آينده ايفا ميکند و بر اساس تجارب بين المللي و ملي، نظام راهنمايي و مشاوره در تعامل با بازيگران مؤثر (ازجمله خانواده ، مدرسه ، رسانه ها و نهادهاي اجتماعي) ميتواند تضمين کننده سلامت روان ، رشد تحصيلي، شخصي، اجتماعي و شغلي دانش آموزان باشد (همان ).
٣. ازجمله نيازهاي حرفه اي و شغلي مشاوران در مدارس متوسطه ، دانش ، تخصص و ابزار سنجش و ارزيابي دانش آموزان براي هرگونه تصميم گيري و انتخاب رشته تحصيلي است که متأسفانه برنامه هاي فعلي دانشگاه ها در اين زمينه دانشجويان مشاوره را با آگاهي و مهارت لازم تجهيز نميکند.