چکیده:
پیشینه و اهداف: شاه شجاع (733-786 ه.ق) سرآمدترین پادشاه خاندان مظفر و از بزرگترین پادشاهان قرن هشتم در ایران است. او به شعر و ادب و تربیت علما و شاعران علاقه داشته و بسیاری از آنان را در دربار خود گرد آورده بود. او مخاطب اصلی اشعار حافظ است. در این مقاله بر آنیم به نقش و تاثیر شاه شجاع بر اشعار حافظ بپردازیم. برای این منظور ضمن معرفی شاه شجاع و بیان نقش او در روند علمی و ادبی قرن هشتم، به ارائۀ دو غزل تازه یافت شده از او پرداختیم و این دو غزل را از نظر سبکی با دو غزل از حافظ که در استقبال از همین دو غزل شاه شجاع سروده شده است، مقایسه کردیم.
روش مطالعه: پژوهش پیش رو مطالعه ای نظری به شیوۀ پژوهش کتابخانه ای است. محدوده و جامعۀ مورد مطالعه، کتابهای مربوط به تاریخ، ادبیات و شعر قرن هشتم و نیز نسخه های خطیای بوده که اشعاری از شاه شجاع را در خود گنجانده است.
یافته ها: از شاه شجاع دیوانی شامل اشعار عربی و فارسی و نیز نامه هایی بجا مانده که از شناخت وی از شعر شاعران بزرگی چون سعدی و فردوسی حکایت دارد و حتی اشعاری از این شاعران را تضمین کرده و دستی نیز در نقد شعر داشته است.
نتیجه گیری: شاه شجاع بعنوان مخاطبی فرهیخته و اهل ذوق و ادب، علاوه بر فهمیدن اشعار حافظ و دیگر شاعران، در شکل گیری و نوع شعر آنها نیز بی تاثیر نبوده است؛ بگونه ای که حافظ دو غزل در استقبال از غزلهای او سروده است، سلمان ساوجی مطلع قصیدۀ خود را بدلیل انتقاد شاه شجاع تغییر داده و عزالدین مطهر پنج بیت از ابیات شاه شجاع را در قصیدۀ خود تضمین کرده است.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: Shah shoja’ (733-786 AH) is the most
prominent king of the Muzaffar dynasty and one of the greatest kings of the
eighth century in Iran. He was interested in poetry, literature, and the training
of scholars and poets, and had gathered many of them at his court. He is the
main audience of Hafez's poems. In this article, we intend to discuss the role
and influence of Shah shoja’ on Hafez's poems. For this purpose, while
introducing Shah shoja’ and expressing his role in the scientific and literary
process of the eighth century, we presented two newly found sonnets from him
and these two sonnets in terms of style with two sonnets from Hafez who
welcomed these two sonnets of the Shah Brave is composed, we compared.
METHODOLOGY: The present study is a theoretical study in the form of library
research. The area and community studied are books on eighth-century history,
literature, and poetry, as well as manuscripts that include poems by Shah
shoja’.
FINDINGS: Remained Arabic and Persian poems and also letters from Shah
shoja’ demonstrate his cognition of eminent poets such as Sa’adi and Ferdowsi.
He also annexed some poems from these poets. Furthermore, Shah shoja’ was
proficient in poet criticism.
CONCLUSION: Shah Shoja 'as a cultured audience and people of taste and
literature, in addition to understanding the poems of Hafez and other poets,
has not been ineffective in their formation and type of poetry; In such a way
that Hafiz has composed two lyric poems in response to his lyric poems,
Informed Salman Savoji has changed his ode due to criticism of Shah Shoja’ and
Ezz al-Din Motahar has guaranteed five verses of the verses of the brave king in
his ode.
خلاصه ماشینی:
يافته ها: از شاه شجاع ديواني شامل اشعار عربي و فارسي و نيز نامه هايي بجا مانده که از شناخت وي از شعر شاعران بزرگي چون سعدي و فردوسي حکايت دارد و حتي اشعاري از اين شاعران را تضمين کرده و دستي نيز در نقد شعر داشته است .
نتيجه گيري : شاه شجاع بعنوان مخاطبي فرهيخته و اهل ذوق و ادب ، علاوه بر فهميدن اشعار حافظ و ديگر شاعران ، در شکل گيري و نوع شعر آنها نيز بي تأثير نبوده است ؛ بگونه اي که حافظ دو غزل در استقبال از غزلهاي او سروده است ، سلمان ساوجي مطلع قصيدة خود را بدليل انتقاد شاه شجاع تغيير داده و عزالدين مطهر پنج بيت از ابيات شاه شجاع را در قصيدة خود تضمين کرده است .
Abedi Department of Persian Language and Literature, Kharazmi University, Tehran, Iran.
با توجه به علاقه اي که اين حاکمان به شعر و ادب داشتند، عالمان و شاعران بسياري در شيراز گرد آمدند و محيط مساعدي براي علم و ادبيات فراهم شده بود (حافظ شيرين سخن ، معين ، ج١: ص١٧٢)؛ چنانکه شيراز را دارالعلم ميگفتند (روضه الصفا، کيانفر، ج ٦: ص ١٥٥).
آثار بسياري به نام او پديد آمد؛ به گونه اي که هيچ کدام از شاهان مظفري شرح وقايع مستقل مانند آنچه براي شاه شجاع نوشته شده است ندارند (ديوان سرايندگان قديم در دستنويس تازه اي از خلاصۀ الاشعار، بشري : ص ١١٩) او مخاطب اصلي اشعار حافظ است .