چکیده:
سدره طوبی را باید نظریهای در حوزه پیشرفت و زمینه تحقق آرمانی در آمایش بنیادین مرکز الگو تلقی کرد. آرمانگرایی در فضا، از آرمانشهر افلاطون و فارابی گرفته تا آرمانشهرهای عصر جدید (آتلانتیس، شهر خدا و...) از جمله آرزومندیهای دیرینه نخبگان بشری در دستیابی به ایدهآلهای زیستی بوده است بطوریکه از آن به عنوان مقدمه معرفتشناسی فراورش تمدنی در فضا یاد می-شود، اگرچه بسیاری از فیلسوفان امروزی با چنین تفکری مرافقت چندانی ندارند و به همین دلیل پرداختن در این حوزه تفکری در نزد بسیاری از محققان امری دست نیافتنی است با این وصف این تفکر از اهمیت معنیداری در زندگی بشری پرده بر میدارد. اگر بتوان ماهیت فرایند پیشرفت را نوعی آرمان استعلایی ترجمه نمود لاجرم این سوال نیز مطرح خواهد شد که پیشرفت مستلزم تلاش برای دست یافتن به چه اهدافی خواهد بود و آرمان نهایی یک جامعه آنهم در حوزه تمدن اسلامی چه پیشرانهایی را شامل میشود. در ایران عصر جدید نیز، آرمانشهرهایی ارائه شده است که غالبا با نگاه به ایران قبل از اسلام و تمسک به دو اصل هویت ملی و نژاد آریایی و یا با نگاه به ساختارهای مفهوم توسعه بجای پیشرفت استوار شده است. اکنون پس از یک قرن تلاش و تجربه، روشنفکران ایران به این واقعیت معترفند که اجمالا جامعه ایران با جوامع دیگر متفاوت است و همین تفاوت میتواند سر منشاء تفاوت در طرح آرمان فضایی سرزمین آنها نیز باشد. حال اگر بپذیریم که برای پرداختن به فرایند پیشرفت پیش از هرچیز محتاج داشتن نظریهای در این زمینه خواهیم بود، آن وقت آمایش فضایی در ظرف ایران نمیتواند بدون پشتوانه ارزشهای منبعث از چهارچوبههای معرفت اسلامی مطرح شود و لذا سدره طوبی روح ارزشهای وحیانی است که درقالب نظریه پیشرفت در چارچوبه الگوی اسلامی ایرانی جاری میشود. بعبارتی این پژوهش که به اتکا روش پدیدارشناختی و تدقیق در مبانی معرفت شناسی اسلامی در دانشگاه اصفهان صورت گرفته نشان میدهد که:
*پیشران اصلی پیشرفت، دستیابی به دو مفهوم بنیادی عدالت و راستی در آرمانشهر "سدره طوبی" است.
*پیشران عدالت و راستی با قاعده مثلث پاسگال گسترش و با اصول سیستمهای پویا (SD) با پسخوراندی منفی، منجر به تقویت، پایداری و سینانرژی نظام آرمانی ملی میشود.