چکیده:
الگوی حاکم بر رفتارها و سیاستهای توسعهای امروزه متأثر از آموزهها و قواعد نظام سرمایهاری است. نظامی
که از بطن تحولات و فرهنگ غرب نشات گرفته و به تدریج رشد یافته و با انحصار قدرت اقتصادی و فنی به
سرعت در حال گسترش و تسری به سایر نقاط است. سرعت و کیفیت غلبة این الگو پس از پایان جنگ سرد
و خروج الگوی کمونیستی از گردونة رقابت بیشتر شده و به تدریج الگوهای ملی یا محلی را تحتالشعاع قرار
داده و به حاشیه برده است. در چنین شرایطی جوامع يا کشورهایی که دغدغه حفظ هویت و فرهنگی ملی و
محلی دارندء پذیرش کورکورانةٌ آموزههای لیبرالیستی را برنتابیده و به دنبال یافتن الگویی متناسب و مطلوب
هستند. فلسفة الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت» در واقع ارائة طرحی بومی از توسعه. متمایز از الگو یا
الگوهای توسعهای حاکم است. نكتةُ حائز اهمیت اینکه قرار است الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت پس از
طراحی» در عمل به نقشة راه توسعهای کشور تبدیل شده و در نقش آلگویی مستقل با ویژگیهای منحصر به
فرد ظاهر شود. عملیاتی شدن این الگو مستلزم واقعی بودن رویکردها و آموزههای آن متناسب با شرایط و
ویژگیهای ملی و محلی با نگرش جهانی است. حیات. پویاییء پایداری و کارآمدی هر الگوی توسعهای در
گرو محصور نماندن در مرزهای سیاسی و نقشآفرینی در عرصة جهانی است. سوّال قابل طرح این است که
الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت برای ماندگاری و کارآمدی چه رویکرد و رفتاری را باید در عرصةٌ جهانی و در
ارتباط با سایر الگوها به ویژه الگوی حاکم در پیش گیرد؟ در پاسخ به سوال فوقء این فرضیه مورد تأکید
است که الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت در صورت تعامل کنشگرا ( فعال ) با محیط بینالمللی و در ارتباط
با الگوهای حاکم جهانیء میتواند زمينةٌ کارایی» کارآمدی و پویایی خود را حفظ کرده و به الگویی
نقشآفرین با گسترهٌ جهانی تبدیل شود. مقالةٌ حاضر با تبیین نظری الگوهای توسعهای و شرایط و روند
شکلگیری و حیات آنها در عصر جهانیشدن» به تأثیر محیط بینالمللی بر کارایی و پویایی الگوهای
توسعهای پراخته و با تأکید بر ضرورت و اهمیت طراحی الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت. ۴ رویکرد تقابل
فعال» تقابل انفعالی» تعامل انفعالی و تعامل کنشگرا (فعال) را تشریح کرده و در نهایت رویکرد تعامل
کنشگرا (فعال) را به عنوان رویکرد مطلوب برای حیات و ماندگاری این الگو در ارتباط با سایر الگوهای
توسعهای مورد تأکید قرار میدهد