خلاصه ماشینی:
"و از برای ملتهای باستانی چون ما،که همواره درگیر نفی فرهنگ خود بودهایم،و مبارزهیی به طول تاریخ در اثبات هویت فرهنگی خود داشتهایم،سینمای مستند مهمترین ابزار ادامهء این مبارزهء فرهنگی-تاریخی است.
و چه پیامی هنوز میتواند از برای اعتلای بشریت داشته باشد،و میتوانیم این شیئی موزهیی شده را دوباره از طریق خلاقیتی جدید، به جهان امروز پیوند داد،و آن را به شیئی جاندار،محاجهگر،و هنوز پویا بدل کرد.
ممکن است کامپیوتر بگوید در سال چه مقدار گندم در این سرزمین پهناور به دست میآید،اما این سینمای مستند است که میتواند بگوید در سال چه تلاش عظیمی بکار رفته،و چه حماسهیی و چه تلخکامیهایی بر انسان این سرزمین،از برای این دستاوردها رفته.
میتوان گفت حتی سینمای مستند ما اکنون مأمور آن است که سوژهها را از غنای خود تهی کند و موجودات و فضاها و روابط را اموری کسلکننده و بیخاصیت و قابل فراموش کردن جلوه دهد،که این همه نقض غرض است."