چکیده:
یکی از بخش های قابل توجه در گونۀ بختیاری زبـان لـری، واژگـان و اصـطلاحات عامـۀ آن در موضوعات مختلف است . آب و هوای سرد و کوهستانی استان چهارمحال و بختیاری سـبب شـده است که گویشوران این زبان ، واژگان و اصطلاحاتی را دربارة سرما، برف و باران وضـع کننـد و به کار ببرند. از آنجا که این واژگان و اصطلاحات در نوع خـود کم نظیرنـد و تـاکنون به صـورت علمی، گردآوری نشده اند، نگارنده در مقاله حاضـر، ایـن دسـته را به صـورت میـدانی در منطقـۀ کوهرنگ استان چهارمحال و بختیاری، گردآوری و بررسی کرده است . یافته ها نشان داده است که در گونۀ بختیاری گویش لری رایج در استان چهارمحال و بختیـاری، دسـت کم پـانزده اصـطلاح دربارة زمان بندی دورة سرما از جمله ، چـل وپنج ، قـوس ، چارچـار، لهـر کورکـورک، شصـت و شکست ، شش دالو و...؛ یازده اصطلاح دربارة باران های دوره ای؛ مانند غنشت فاییز، غنشت پازن و گل ، غنشت کاروون کش ، غنشت گراز، گل و...؛ ٦٧ اصطلاح دربارة برف و بـاران ؛ ماننـد برفیـز، تدرگ ، تونجه ، چم ، چوغو، غرمتراق ، کرنزه و کرمنج و٤٧ اصطلاح دربارة ابر، باد، ماه و خورشید؛ مانند اورلون ، اورلا، باد شو، بادغر، باد کوره ، هوفشت ، افتوزنوو، مه افتو، گوه و... وجود دارد. این واژگان و اصطلاحات از منظر گویش شناسی اهمیت زیادی دارند، به این ترتیب ، مانند این پژوهش را درباره سایر گویش های ایرانی نیز میتوان انجام داد.
خلاصه ماشینی:
واژگان و اصطلاحات عامۀ مربوط به آب وهوا در گونۀ بختياري زبان لري (منطقۀ کوهرنگ ، استان چهارمحال و بختياري) (تاريخ دريافت : ١٤٠٠/١١/٥، تاريخ پذيرش : ١٤٠٠/٢/٢٥) 1 اصغر شهبازي چکيده يکي از بخش هاي قابل توجه در گونۀ بختياري زبـان لـري، واژگـان و اصـطلاحات عامـۀ آن در موضوعات مختلف است .
اين سرماي طولانيمدت ، همـراه بـا بارش هاي سنگين برف و باران ، باعث شده است کـه مـردم منطقـه ، بـراي ايـن دوره و مسائل ناشي از آن ، واژگان و اصـطلاحاتي را وضـع کننـد و بـه کـار ببرنـد؛ واژگـان و اصطلاحاتي که برخي از آنها، خاص اين منطقه اند و فقط تعداد اندکي از آنها را ميتوان در ساير زبان هاي ايراني نيز پيدا کرد.
اصطلاحات مربوط به زمان بندي دورة سرما در زندگي مردم بختياريزبان کـه شـغل اصـلي آنـان کشـاورزي و دامپـروري اسـت ، هواشناسي اهميت زيادي دارد؛ اينکه چه موقع دانه ها را بکارند و چه موقع محصـولات را درو کنند؛ چه موقع دام ها را به آغل ها ببرند و چه موقع دربياورند و مسائلي از اين دسـت ، همه در گرو توجه به آب و هواست ، بويژه که اين استان همواره بـا سـرماهاي طـولاني و بارش هاي سنگين برف و باران روبه رو بـوده و زنـدگي در چنـين آب و هـوايي، شـرايط خاص خود را ميطلبد؛ يکي از اين شرايط ، زمان بندي دورة سرماست ؛ يعني تقسـيم دورة سرما بـه چنـدين دورة کوچـک تر و برنامـه ريزي بـراي آن .