چکیده:
ایران در آغاز جنگ جهانی اول تصمیم به اتخاذ خطمشی بیطرفی در عرصه سیاست خارجی و روابط بینالملل گرفت. دولتمردان ایران تصور میکردند با اتخاذ این خطمشی میتوانند جنگ را از مرزهای ایران دور کنند، اما این پیشبینی رخ نداد و جنگ وارد خاک ایران شده و خسارات عظیمی به ایرانیان وارد کرد. با وجود اینکه برای اکثریت دولتمردان، خطمشی بیطرفی بهمانند وحی منزل و بهترین نسخه برای رهایی از این بحران خانمانسوز محسوب میشد؛ اما صداهایی ضعیف در آن فضا انعکاس یافت که این خطمشی را تأمینکننده تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران نمیدانست. در این مقاله تلاش میشود تا گوشههایی از این نقدها و تشکیکها ارائه شود. استدلالها و نظرات مخالفین خطمشی بیطرفی در آن زمان مغفول ماند، اما با بررسی آنها شاید بتوان به نتایجی برای ایران امروز دست یافت. ایران در آغاز جنگ جهانی اول تصمیم به اتخاذ خطمشی بیطرفی در عرصه سیاست خارجی و روابط بینالملل گرفت. دولتمردان ایران تصور میکردند با اتخاذ این خطمشی میتوانند جنگ را از مرزهای ایران دور کنند، اما این پیشبینی رخ نداد و جنگ وارد خاک ایران شده و خسارات عظیمی به ایرانیان وارد کرد. با وجود اینکه برای اکثریت دولتمردان، خطمشی بیطرفی بهمانند وحی منزل و بهترین نسخه برای رهایی از این بحران خانمانسوز محسوب میشد؛ اما صداهایی ضعیف در آن فضا انعکاس یافت که این خطمشی را تأمینکننده تمامیت ارضی و امنیت ملی ایران نمیدانست. در این مقاله تلاش میشود تا گوشههایی از این نقدها و تشکیکها ارائه شود. استدلالها و نظرات مخالفین خطمشی بیطرفی در آن زمان مغفول ماند، اما با بررسی آنها شاید بتوان به نتایجی برای ایران امروز دست یافت.
At the beginning of World War I, Iran decided to adopt a policy of neutrality in foreign policy and international relations. Iran's statesmen thought that by adopting this policy, they could keep the war away from Iran's borders; however, this prediction did not occur and the war entered Iran's territory and caused huge losses to Iranians. Even though for the majority of statesmen, the policy of neutrality was an unquestionable matter and the best strategy to get rid of this devastating crisis, weak voices were reflected in that space, which did not consider this policy to ensure Iran's territorial integrity and national security. This study made an attempt to present some of these criticisms and doubts. The arguments and opinions of the opponents of the policy of neutrality were neglected at that time, but by investigating them, it may be possible to achieve results for Iran today.
خلاصه ماشینی:
سپس روزنامه "رعد" پيش بيني درستي از اثرات سياست بي طرفي در پس از جنگ دارد و هشدار مي دهد که : «اداره کنندگان سياست ايران بايد تا اندازه اي بهتر بدانند جنگ امروزه منجر به هر نتيجه بشود و غلبه با هر که باشد نقشه جغرافي دنيا و سرنوشت آتيه قطعات ممالک مختلفه جهان را تا صد سال ديگر اقلا معين خواهد کرد و ديگر از آن براي ملل و اقوام ضعيفه که خواهان محافظه حيات سياسي و شرافت قومي مي باشند خيلي مشکل است موقعي برسد که وسايل ترقي و تعالي آزادانه خود را به دست آرند» (رعد، شماره ٤٧، سال ٦، پنج شنبه ١٣ صفر ١٣٣٣/ ٩ دي ١٢٩٣، ص ١).
در پايان سرمقاله ، سؤال ديگري در خصوص بي طرفي مطرح مي کند: «ما آرزوي بي طرفي را داشته و اين مسلک دولت خود را محترم مي شماريم ولي نمي توانيم انکار کنيم که بي طرفي را براي ايران مي خواهيم نه براي نظريات اين و آن ، به همين سبب ما را وادار مي کنند سؤال کنيم که اگر آتيه را با وضعيت فعلي تاريک ببينيم و موضوع را از دست رفته پنداريم آيا ديگر صرف وقت در چيدن صغري و کبري براي ما نتيجه اي خواهد داد؟» (رعد، شماره ٤٧، سال ٦، پنج شنبه ١٣ صفر ١٣٣٣/ ٩ دي ١٢٩٣، ص ١).
قابل قبول است ، اما بعد از انقلاب اکتبر روسيه و خروج روسيه از جبهه متفقين و خروج سربازان آنها از خاک ايران ، کشور ما براي حفظ منافع ملي خود مي توانست در جبهه متفقين قرار گيرد؛ همان گونه که "روزنامه رعد"پيش بيني کرده بود، پس از جنگ ، نقشه جغرافيايي دنيا تا صد سال بعد تغيير خواهد کرد.