چکیده:
ایالات متحدۀ امریکا در آستانۀ سدۀ بیستم میلادی پیشرفته ترین تجارت جهان را در اختیار داشت. این موضوع از نگاه تیزبین روشنفکران و متجددان ایرانی دورۀ قاجار دور نماند و آنها با وسواسی مثالزدنی چگونگی روند شکوفایی اقتصاد این کشور نویافته را دنبال کردند. پژوهش حاضر تلاش دارد در پرتو اسناد منتشرنشدۀ آرشیوی در ایران به این پرسشها پاسخ دهد: روشنفکران و ترقیخواهان چگونه به معرفی اقتصاد و وضعیت مالیۀ امریکا پرداختند؟ این شناختها چه نتایجی برای ایران به دنبال داشت؟ و جنگ جهانی اول تا چه اندازه در افزایش یا کاهش تبادلات تجاری و مالی ایران و امریکا نقش داشت؟ یافتههای این مطالعه که مبتنی بر روش توصیفی تحلیلی است، نشان میدهد روشنفکران برای نشان دادن اهمیت تجارت امریکا در گام نخست با نگاهی انتقادی به مقایسۀ بهرهبرداری از منابع زیرزمینی در امریکا و ایران پرداختند و از این طریق اهمیت و ضرورت گسترش مناسبات تجاری با این کشور را به مقامات دولت ایران گوشزد کردند. در ادامه آنها در گزارشهای خود وضعیت مطلوب تجارت امریکا را در دوران جنگ جهانی اول و سالهای پس از جنگ در مقایسه با سایر کشورهای جهان به نمایش گذاشتند. این آگاهیها سبب شد مناسبات تجاری ایران با امریکا رشد چشمگیری پیدا کند. علاوه بر این، نخبگان سیاسی ایران در واشنگتن وضعیت مالیه و بودجۀ امریکا را بررسی کردند و با ارسال گزارشها و کتابچههای گوناگون دلایل موفقیت و ترقی ادارۀ مالیه و وضعیت مطلوب بودجۀ این کشور را بازتاب دادند. این امر منجر به تبادل اطلاعات مالی ایران با امریکا و استخدام مستشار از این کشور شد.
At the beginning of the 20th century, the United States of America had the most advanced economy in the world. This issue did not escape the sharp eyes of the Iranian intellectuals and modernists of the Qajar period, and they followed with exemplary obsession how the economy of this new country flourished. The current research tries to answer these questions by using unpublished archival documents in Iran: How did the intellectuals and progressives introduce the economy and finance of America? What results did these findings have for Iran? And to what extent did the First World War play a role in increasing or decreasing commercial and financial exchanges between Iran and the United States? The findings of this study, which is based on the analytical descriptive method, show that the intellectuals, in order to show the importance of American trade, in the first step compared the exploitation of underground resources in America and Iran with a critical view, and in this way, the importance and necessity of expanding trade relations with this country. warned the officials of the Iranian government. Further, in their reports, they showed the desirable state of American trade during the First World War and the years after the war compared to other countries in the world.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر تلاش دارد در پرتو اســناد منتشرنشــدٔە آرشــيوي در ايران به اين پرسش ها پاسخ دهد: روشنفکران و ترقيخواهان چگونه به معرفي اقتصاد و وضعيت ماليۀ امريکا پرداختند؟ اين شناخت ها چه نتايجي براي ايران به دنبال داشت ؟ و جنگ جهاني اول تا چه اندازه در افزايش يا کاهش تبادلات تجاري و مالي ايران و امريکا نقش داشــت ؟ يافته هاي اين مطالعه که مبتني بر روش توصيفي تحليلي اســت ، نشان ميدهد روشــنفکران براي نشان دادن اهميت تجارت امريکا در گام نخست با نگاهي انتقادي به مقايســۀ بهره برداري از منابع زيرزميني در امريکا و ايران پرداختند و از اين طريق اهميت و ضرورت گســترش مناسبات تجاري با اين کشــور را به مقامات دولت ايران گوشــزد کردند.
به هر روي، وجه نوآوري و هدف پژوهش حاضر اين است که براي نخستين بار با تکيه بر مطبوعات و اسناد منتشرنشدٔە مرکز اسناد و تاريخ ديپلماسي وزارت امور خارجۀ ايران و ديگر منابع معتبر به اين پرســش ها پاسخ ميدهد: روشنفکران و ترقيخواهان چگونه به معرفي اقتصاد و وضعيت ماليۀ امريکا پرداختند؟ اين شناخت ها چه نتايجي براي ايران به دنبال داشت ؟ و جنگ جهاني اول تا چه اندازه در افزايش يا کاهش تبادلات تجاري و مالي ايران و امريکا نقش داشت ؟ گام نخست : ارزيابي پتانسيل منابع زيرزميني در شکوفايي اقتصاد امريکا تلاش روشنفکران براي آشنايي آحاد جامعه با قدرت اقتصادي امريکا و بررسي دلايل ترقي اين کشور در عرصۀ اقتصاد گامي مهم در مناســبات تجاري ايران با امريکا در دورٔە قاجار به شمار ميآيد.