چکیده:
موضوع پژوهش حاضر خوانش کتیبة جدیدی در کوه حسین استان فارس، دشت مرودشت و در مجاورت نقش رستم است. کشف این کتیبه، که در واپسین ماههای سال 1400صورت گرفت، بازتاب گستردهای در خبرگزاریها داشته است و از آن با عنوان کتیبهای که نام زردشت و امهرسپندان در آن آمده است و بهعنوان کتیبهای غیر تدفینی یاد شده است. اسامی که وجودشان در این کتیبه مشاهده نمیشود. همچنین، مشاهده خواهد شد که کتیبة حاضر در زمرة کتیبههای تدفینی به شمار میرود. با توجه به تقسیمبندی کتیبههای خصوصی در این منطقه میتوان از کتیبة حاضر با عنوان نقش رستم 4 نام برد که با سنت فارسی میانه (پهلوی کتابی) به تحریر درآمده است. کتیبههای تدفینی بخش مهمی از نوشتههای خصوصی با سنت زردشتی را شامل میشود که به دلیل ماهیّت آیینی مجموعه تاریخیفرهنگی نقش رستم، بخش عمدهای از کتیبههای یافتهشده در این محدوده نیز همین ویژگی را دارند. ازجمله کتیبههای تدفینی که پیشتر در این کوهستان مشاهده شده است میتوان به کتیبههای صخرة شاهاسماعیل، کتیبههای درهبره و کتیبة گردلک اشاره داشت. کتیبة حاضر نیز به همین گروه از کتیبهها تعلق دارد. این کتیبه در اندازة 30 در 35 سانتیمتر بر فراز یک تابوت در شش سطر نقر (کندهکاری) شده است و خبر از تعلق آن به فردی به نام بهرام مهرگِ نیکدین دارد که با جملة دعایی «بهشت بهرهاش باشد» پایان یافته است. با توجه به تاریخ اشارهشده در کتیبه به احتمال زیاد میتوان آن را مربوط به ششم اردیبهشت سال 40 یزدگردی، دانست. این سال برابر با 672 میلادی و 53 هجریقمری یعنی دوران خلافت معاویه است.
The subject of the current research is the reading of a new inscription in Mount Hossein, Fars province, Marvdasht Plain, near Naqsh-e Rostam. The discovery of this inscription took place in the last months of 1400 solar year; It has been widely reflected in the news agencies and it has been referred to as an inscription that contains the names of Zoroaster and Amherspandan and as a non-burial inscription. Names whose existence is not observed in this inscription. It will also be seen that the present inscription is among the burial inscriptions. According to the classification of private inscriptions in this region, the present inscription can be mentioned as Naqsh-e Rostam 4, which was written in Middle Persian tradition. Burial inscriptions include an important part of private writings with Zoroastrian tradition, which due to the ritual nature of the historical and cultural collection of Naqsh-e Rostam, most of the inscriptions found in this area also have the same feature. Among the burial inscriptions that have been seen in this before; We can refer to Shah Ismaʾil rock inscriptions, Darreh Boreh inscriptions, and Gird- e lak inscriptions. The present inscription also belongs to the same group of inscriptions. This inscription, measuring 30 x 35 cm, is engraved on top of a coffin in six lines, and it is said to belong to a person named Wahram i Mehrag. According to the date mentioned in the inscription, it is likely to be related to the 6th of May in the year 40 of Yazdgerdi. This year is equal to 672 AD and 53 AH, which is the era of Muawiya's caliphate. Also, in this research, an attempt has been made to investigate the types of structures related to burial in Mount Hossein. The current research was conducted in the field and documents.
خلاصه ماشینی:
کتيبه هاي موسوم به دره بره نيز که دربردارندة سه جفت طاقچۀ تدفيني در ديوارة کوهستان هستند (٣٧٠ :٢٠١٥ ,Cereti;Gondet) و همچنين کتيبۀ گردلک که حفرة مربع شکل کوچکي بر فـراز خـود دارد (نصـراله زاده ، ١٣٩٣: ١٩٨) نيـز تاريخ کتابت را ارائه نميدهند (تصوير ٥).
با اين حـال ، پژوهشـگران آن هـا را بـه اوايـل دوران اسـلامي منتسب کرده اند (٤٠٣-٣٦٧ :٢٠١٥ ,Gondet&Cereti ) که به احتمال زياد فرضيه اي منطقي مينمايد، زيرا اين آثار به کتيبۀ معرفيشده در پژوهش اخير بسيار نزديـک انـد و تنهـا کتيبـه اي کـه در ايـن ميـان دربردارندة تاريخ است کتيبۀ کوه حسين يا نقش رستم ٤ است که شرح آن از نظر خواهد گذشت .
بيست وچهار دخمه با شش کتيبۀ تدفيني در مکاني به نام امامزاده شاه اسـماعيل (نقشۀ ١) و در پشت نقش رستم (٢٠٧-٢٠٥ :١٩٧٠ ,Gropp) ازجمله کتيبه هاي اين کوهستان بـه شـمار ميروند.
کتيبه اي که در اين پژوهش بدان پرداخته ميشود قبل از کتيبۀ حـاجيآبـاد (گردلـک ) امـا در دامنه هاي بالاتر از آن قرار دارد و به نقش رستم نزديک تر است (تصاوير٦ و ٧ و نيز نقشۀ ٢).
حرف نويسي،آوانويسي و تحليل کتيبۀ کوه حسين (نقش رستم ٤) کتيبۀ کوه حسين در شش سطر به صورت عمودي تحرير شده است و با توجه به آنچـه در فرازهـاي زيـر از نظر خواهد گذشت ، اين کتيبه را ميتوان در شمار کتيبه هاي تدفيني قرار داد.
ايـن کتيبـه ، کـه در شـش سطر و به خط پهلوي کتابي تحرير شده است ، به شخصي به نام بهرام مهرگ تعلق دارد که تابوت سنگي او نيز بر صخره اي در زير کتيبه مشاهده ميشود.