چکیده:
ساخت بیمارستان و اختصاص بخشی از آن بهعنوان تیمارستان برای مراقبت و نگهداری از بیماران روحی و روانی از اقدامات مهم حوزهی طب و طبابت در دورهی عباسیان بودهاست. علاوه بر مراکز تخصصی تحت عنوان دارالمجانین که به نگهداری و درمان بیماران اعصاب و روان میپرداختند، در بیمارستانهایی نظیر بیمارستان سیده، بدر مقتدری، صاعدی، عضدی و... بخشهایی بهعنوان تیمارستان وجود داشت که در آنها از بیماران روحی و روانی مراقبت میشد. پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش است: وضعیت تیمارستانها و شیوهی درمانی آنها در دورهی عباسیان به چه صورت بودهاست؟ فرضیهی تحقیق بر این است که در دورهی عباسیان با توجه به پیشرفت علم طب و توسعهی مراکز طبی، علاوه بر اینکه در بیمارستانها همواره بخشی بهعنوان تیمارستان فعالیت داشتهاست، مراکز درمانیای برای درمان بیماران روحی و روانی وجود داشته است که در آن، از شیوههای مختلف درمانی چون موسیقیدرمانی، ایجاد فضای شاد و بهکارگیری رنگها و گل و گلبوتهها و... استفاده میکردند که نشان دهندهی پیشرفت علم طب در این دوره و توجه به بیماران روحی و روانی بودهاست. در زمینهی یافتههای این تحقیق باید گفت: تیمارستانها در دورهی عباسیان هم بهصورت یک مرکز درمانی مستقل و هم بهعنوان بخش مهمی از بیمارستانهای دورهی عباسیان، احداث شدهبودند. در دورهی عباسیان، از بیماران روحی و روانی به روشهای مختلفی نظیر تلاوت قرآن، پخش موسیقی، درج تصاویر شادیبخش، ایجاد محیطی آرام و در بردارندهی گل و آبنما و از سویی نیز به زنجیر کشیدن برخی از بیماران روحی و روانی، مراقبت و نگهداری میشد. در دوره عباسیان بیشترین گسترهی ساخت بیمارستان و تیمارستان وجود داشتهاست. بسیاری از تیمارستانها توسط خلفای عباسی نظیر منصور، مقتدر عباسی، معتضد، متوکل و... و امیرانی نظیر عضدالدولهی دیلمی ساخته شدهبودند. این تحقیق با استفاده از منابع کتابخانهای و روش توصیفی-تحلیلی انجام شدهاست.
Building a hospital and allocating a part of it as an infirmary for the care and maintenance of mental patients was one of the important measures in the field of medicine during the Abbasid period.
In addition to the specialized centers called Daral Al-Majanin, which cared for and treated the nervous and mental patients
In hospitals such as Seideh, Badr Moqtadari, Saadi, Azdi, There were wards as sanatoriums in which mental patients were cared for.
The current research seeks to answer the following question:
What was the condition of hospitals and their treatment methods during the Abbasid period?
The hypothesis of the research is that in the Abbasid period due to the progress of medical science and the development of medical centers In addition to the fact that there has always been a part of the hospital as a hospital There have been medical centers for the treatment of mental patients who used different methods of therapy such as music therapy, creating a happy atmosphere and using colors, flowers and bushes, etc. to show that the progress of medical science in this period and the attention to mental patients. It should be said about the findings of this research: Hospitals in the Abbasid period were also an independent medical center and as an important part of hospitals They were built during the Abbasid period
During the Abbasid period, mentally ill patients were taken care of in various ways, such as reciting the Quran, playing music, inserting happy pictures, creating a peaceful environment, including flowers and fountains, and chaining some mentally ill patients. During the Abbasid period, there was the largest construction of hospitals and sanatoriums
Many sanatoriums were built by Abbasid caliphs such as Mansour, Moqtadar Abbasi, Motazad, Mutawakkel, etc.
This research has been done using library sources and descriptive analytical method.
خلاصه ماشینی:
پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش است: وضعیت تیمارستانها و شیوهی درمانی آنها در دورهی عباسیان به چه صورت بودهاست؟ فرضیهی تحقیق بر این است که در دورهی عباسیان با توجه به پیشرفت علم طب و توسعهی مراکز طبی، علاوه بر اینکه در بیمارستانها همواره بخشی بهعنوان تیمارستان فعالیت داشتهاست، مراکز درمانیای برای درمان بیماران روحی و روانی وجود داشته است که در آن، از شیوههای مختلف درمانی چون موسیقیدرمانی، ایجاد فضای شاد و بهکارگیری رنگها و گل و گلبوتهها و ...
در این مقاله، سعی بر آن است که ضمن بررسی وجود تیمارستانها در دورهی خلافت عباسیان، به شرح و بیان چگونگی درمان بیماران روحی و روانی بر اساس متون تاریخی و حتی برخی از متون ادبی دورهی عباسیان، بررسی وضعیت حقوق بیماران روحی و روانی در تیمارستانها و عملکرد روانپزشکی طبیبان بزرگ دنیای طب قدیم، نظیر ابوعلی سینا و محمد بن زکریای رازی پرداخته شود.
تیمارستانها در دورهی عباسیان گرچه اصطلاح دارالمجانین خبر از وجود اماکن و مراکزی میدهد که برای درمان بیماریهای روانی اختصاص دادهشدهاست؛ اسناد و شواهد تاریخی بیانگر آن است که بخشهایی از بیمارستانها برای مداوای این نوع بیماران در نظر گرفته میشد.
بیمارستان بدر مقتدری این بیمارستان نیز از بیمارستانهای بغداد در دورهی خلافت عباسیان بوده است که به درمان و نگهداری بیماران روحی و روانی میپرداخت (کشکری، 1386: 230).