بر مزار امام محمد غزالی مقاله

خلاصه ماشینی:

"غزالی در آغاز به تمامی ظرائف و دقائق فلسفة مشائی چنگ می‌افکند؛ و چنان در منطق ارسطو چیره می‌شود که چند قرن پیش از «کانت» مباحثی را در نقد و تحلیل «پیش‌دانسته»‌ها و «پس‌دانسته»(1)ها باین منطق می‌افزاید، و این همان دروسی است که بعدها کانت با غرور ویژة خاصی «ژرمن»اش در نخستین صفحات کتاب «نقدعقل خالص» رقم زده است، و کشف بزرگ او درمنطق همچون کشف کانت در فلسفه، ارزشی جاودانه دارد،‌که آن دریک کلام خلاصه میشود: احکام و قضایای حساب درجرگة پس‌دانسته‌هاست. از اینرو غزالی به صراحت فاش میکند که مبانی ریاضی ومنطقی ازهرگونه مناقشه و شک دکارت گونه مصون و ایمن است، وبایک نتیجه‌گیری عالی که مارا به یاد «نقدعقل خالص» کانت می‌اندازد، خاطرنشان می‌سازد که: مگر نه این بود که عقل در محسوسات من شک کرد، و مرا هشدار داد که اندازة واقعی قطعه سنگی که در فضاست با محسوساتی که از دریچة حواس بمن داده می‌شود،‌فرقی فاحش دارد؟ و نبوغ‌انگیز، اضافه میکند: آیا قوة دیگری نیست که خود عقل را به دادرسی کشد، یعنی همانطور که عقل در حواس نقادی کرد، نیروئی خود عقل را نقادی نماید؟ از اینرو امام محمدغزالی وارد همان حوزه‌ای می‌شود که هفت قرن بعداز او «ایمانوئل کانت» فیلسوف عدیم‌النظیر، بآنجا ره گشود. ازنظر وجه تشابه دکارت با غزالی ازنظر شک و با مارتین لوتر ازنظرگاه دگرگونیهای روحانی باید گفت اگر غزالی علیه فیلسوفان وفلسفة مشائی یک تنه عصیان کرد و راهی برای ایمان و عرفان نو گشود، لوتر نیز پس از آزمونهای عقلی و سرگشتیگی‌های روحی سرانجام علیه پاپ و کلیسای کاتولیک رم، وارد پیکاری شد که نتیجة آن مهیب بود: یک طلبة آلمانی،‌پاپ را تکفیر کرد و مذهبی نو که بمثابة اعتراضی در برابر جزمیات مذهب کاتولیک بشمار می‌آمد، پدید آورد."

کلید واژه های ماشینی:

غزالی ، شک ، خیام ، مزار امام محمد غزالی ، فیلسوف ، دکارت ، عقل ، سفر ، حکیم ، واتیکان