چکیده:
جامعهپذیری فرایند انتقال هنجارها و ارزشهای جامعه به فرد است. در این فرایند،
نقش رسانههای جمعی در انتقال ارزشها از جامعه به فرد غیرقابل انکار است. حال سؤال
این است که آیا اصولا رسانه جمعی ـ مانند تلویزیون و نشریه ـ میتواند ابزار
مناسبی برای انتقال محتوای دینی باشد؟ و تا چه حد میتواند ارزشها و هنجارهای دینی
جامعه را به فرد منتقل سازد؟ به نظر میرسد نگاه بینندگان تلویزیون در الگوی غالب و
مسلط، نگاه سرگرم شدن است تا آموختن. در این وضعیت، کارکردی که تلویزیون میتواند
بر آگاهیها و رفتارهای دینی داشته باشد، بیشتر کارکرد «تقویت» است تا ایجاد یا
تغییر. این نگاه گاه ممکن است به نوعی، به عملکرد مطبوعات هم تعمیم داده شود. گرچه
مطبوعات در مقایسه با تلویزیون، قابلیت بیشتری برای ارائه مقولههای جدی و
فکربرانگیز دارند، اما ممکن است در انعکاس مقولههای دینی به کارکرد تلویزیون نزدیک
شوند. در مجموع، میتوان گفت: رسانهها میتوانند در جامعهپذیری افراد، نقش مثبتی
ایفا کنند و همچون ابزاری مؤثر و کارآمد درخدمت اعتلای ارزشهای والای انسانی و
پروراندن فضایل اخلاقی قرار گیرند. بنابراین، میتوان گفت: رسانه جمعی میتواند در
فرایند انتقال ارزشها و هنجارهای دینی از جامعه به فرد، نقش مؤثری ایفا نماید و
کارکرد رسانه در جامعهپذیری، یک کارکرد تقویتی است.
خلاصه ماشینی:
"1. مطبوعات و اشاعه ارزشهای دینی برای اینکه رابطهای میان استفاده از رسانهها (تماشای تلویزیون و روزنامهخوانی) با رفتارها و نگرشهای دینی برقرار شود، باید به نوع نگرشها یا رفتارها توجه نمود؛ زیرا بعضی از رفتارها ضمن آنکه دینی محسوب میشوند، رفتار سیاسی نیز به شمار میآیند، و حال آنکه بعضی رفتارهای دیگر صرفا دینی به حساب میآیند، نه دینی ـ سیاسی؛ مثلا، شرکت در نمازجمعه را میتوان از نوع اول و نماز یومیه را از نوع دوم در نظر گرفت.
صدا وسیما و اشاعه ارزشهای دینی تلویزیون در نگاه کلان، یکی از نمادهای نوین جامعه است که مورد توجه بیشتر مردم و مدیران قرار دارد؛ زیرا این رسانه با هزینه و زمان کمتری قابل حصول است.
گرچه این ارقام به خودی خود گویای اهمیت تولید برنامههای دینی هستند، اما باید اشاره کرد که تقسیم موضوع برنامهها کاملا محتواها را از هم جدا نمیکند و ممکن است بخشی از برنامههای فرهنگی یا برنامههای تاریخی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم حاوی آموزش یا اطلاعات و یا ارزشهای دینی باشد.
رابطه برنامه دینی با میانگین رضایت افراد از برنامه دینی صدا و سیما نتایج به دست آمده نشان داد که بین میزان رضایت از برنامههای رادیو و تلویزیون با میزان انتظار دینی جامعه دینی نوعی رابطه مثبت وجود دارد؛ به این معنا که با افزایش رضایت از رسانه، میزان برآورده شدن انتظارات در میان پاسخگویان نیز بالاتر میرود."