چکیده:
دیپلماسی که از زمان شکلگیری دولت-ملت معنا و مفهوم امروزی و مدرن پیدا کرده،رفتهرفته بموازات تحولاتی که در عرصههای فناوری،اقتصادی، ارتباطی،سیاسی،اجتماعی،و فرهنگی به وقوع پیوست،از لحاظ موضوع، هدف،ساختار،کارکرد و ترکیب دستخوش تحولات عظیمی گردید؛به گونهای که در آغاز هزاره سوم بسیاری از تصورات قبلی بههم ریخته،تصویر جدیدی از دیپلماسی سنتی و مدرن ارائه میشود.تحت این شرایط،دهها نهاد،سازمان و بهطور کلی کنشگر دولتی و غیر دولتی دستاندر کار دیپلماسی هستند.در این روند،رسانهها که زمانی صرفا به صورت ابزاری در اختیار سیاستگذاران و مجریان بهشمار میرفتند،اینک در سایه فناوریهای پیشرفته ارتباطی،خود جهت دهنده دیپلماسی به حساب میآیند.مجموعه تحولات مزبور در شرایطی رخ میدهند که مرز میان سیاست داخلی و سیاست خارجی برداشته شده؛به گونهای که دیگر نمیتوان دیپلماسی را به صورت عنصر و متغیر وابسته پنداشت.
خلاصه ماشینی:
"روند جهانی شدن عملا مرز مشخص سنتی میان سیاست داخلی و خارجی را به هم ریخته است؛به گونهای که بسیاری از مسائلی که قبلا در سطح نظام بین الملل مطرح میگردید،اینک به درون واحدهای سیاسی؛یعنی به سطوح ملی و فروملی راه یافته و همچنین موضوعاتی که به طریق سنتی در چهارچوب قوانین و سیاستهای داخلی مورد توجه قرار میگرفت،از جمله قوانین جزایی و حقوق تجارت،به عرصه سیاست بین الملل کشیده شده است.
دولت نیست،بلکه چنین تحولاتی بهطور واضح در دیپلماسی دولتها منعکس است؛به گونهای که تجلی این وضعیت را در خصوص عملکرد سفارتخانهها و نیز کنسولگریها مشاهده کنیم؛به طوری که به علت افزایش نقش روزافزون بازیگران غیر حکومتی در امور دیپلماتیک،دولتها در عمل فقط یکی از نهادهایی بهشمار میروند که درگیر اینگونه مسائل هستند.
یکی از محاسن استفاده از رسانهها به عنوان کانالهای غیر رسمی دیپلماتیک برای اجرای سیاست خارجی،ارزیابی بازخوردها و واکنشهای داخلی و بین المللی نسبت به سیاستهای پیشنهادی است که این خود میتواند در مراحل بعد،به میزان قابل توجهی از هزینههای واقعی اجرای سیاستها بکاهد.
سرانجام باید به نظریه پنجمی اشاره کنیم که در حقیقت ترکیبی از بازیگران ابزاری،کنترل کننده،مداخلهگر و محدودکننده بهشمار میرود؛بدین معنا درحالیکه رسانهها ابتکار عمل را در دیپلماسی بر عهده داشته،تحدیداتی را برای سیاستگذاری فراهم میکنند،در عین حال ایفاگر نقش میانجی در حل و فصل منازعات بین المللی بوده،در برخی از مواقع نیز برای پیشبرد مذاکرات و توافقها و حل مناقشات،به شیوه مؤثری در راستای سیاستهای کلان خارجی و دیپلماسی رسمی دولت عمل میکنند."