چکیده:
جنگ سرد تازه اصطلاحی است که با بالا گرفتن اختلافنظرها میان مسکو و واشنگتن از یکسو و واشنگتن و پکن ازسویدیگر،برای توصیف رویاروییهای سیاسی و استراتژیک فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین با ایالات متحده و پس از آن میان کشورهای شرقی عضو پیمان شانگهای و دولتهای غربی عضو ناتو به کار برده میشود.البته این رویارویی هنوز در مراحل ابتدایی است و جنگ سرد تازهای که از آن سخن گفته میشود،شکل نهایی خود را نیافته است.روند گسترش ناتو به شرق و برپایی سازمان همکاری شانگهای،علت اصلی آغاز این جنگ به شمار میرود.آرایش نیروها در این جنگ نیز نشان از یک نظام بین الملل دو قطبی در چارچوب رقابتهای ژئوپلیتیکی و تسلیحاتی دو قطب ناتو و شانگهای به منظور تسلط بر محور تازهء جغرافیایی تاریخ،یعنی خزر-خلیج فارس دارد.ازسویدیگر کشورهای منطقهء CASC نیز دیگر همچون گذشته نخواهند توانست هم از همراهی با ناتو سود ببرند و هم جانب شانگهای و رهبران آن را داشته باشند.بدینسان،چنانچه یافتههای این پژوهش-که برپایهء روش توصیفی-تحلیل یو با اتکا بر دادههای عینی-تاریخی انجام گرفته است-نشان میدهد،به احتمال بسیار کشورهای واقع در باختر محور خزر-خلیج فارس به ناتو،و کشورهای خاوری این محور به شانگهای خواهند پیوست یا اینکه پیوندهای گذشتهء خود را با این سازمان گسترش خواهند داد.
خلاصه ماشینی:
"جنگ سرد تازه و گزینههای ممکن برای آسیای مرکزی و قفقاز در آرایش تازهء قدرتهای جهانی دکتر سید جواد امامجمعهزاده* مجتبی تویسرکانی** چکیده جنگ سرد تازه اصطلاحی است که با بالا گرفتن اختلافنظرها میان مسکو و واشنگتن از یکسو و واشنگتن و پکن ازسویدیگر،برای توصیف رویاروییهای سیاسی و استراتژیک فدراسیون روسیه و جمهوری خلق چین با ایالات متحده و پس از آن میان کشورهای شرقی عضو پیمان شانگهای و دولتهای غربی عضو ناتو به کار برده میشود.
ازاینرو در پی یافتن پاسخی مناسب برای پرسشهای زیر خواهیم بود: 1-جنگ سرد تازه چیست و تفاوتها و شباهتهای آن با جنگ سرد کلاسیک کدام است؟ 2-آرایش نیروها در جنگ سرد تازه چگونه است و محور دگرگونیهای ژئوپلیتیکی در آن کدام است؟ 3-گزینههای فراروی جمهوریهای آسیای میانه و قفقاز در آرایش قدرتهای جهانی در جنگ سرد تازه کدام است؟ پاسخ اولیه(فرضیه)ما بر این پرسشها به ترتیب عبارت است از: 1-مهمترین تفاوت جنگ سرد تازه و جنگ سرد کلاسیک این است که برپایی پیمان ورشو و ناتو،برآیند جنگ سرد بوده،اما گسترش ناتو به شرق و نیز برپایی سازمان شانگهای،علت وجودی و اصلی آغاز جنگ سرد تازه است.
همکاری گسترده روسیه یا چین در سازمان شانگهای و پذیرش قدرتهای منطقهای ایران و هند بعنوان ناظر؛و در پی آن،مطرح شدن درخواست خروج آمریکا از آسیای مرکزی از سوی اعضای سازمان،نشاندهندهء تلاش کشورهای بلوک شرق تازه برای حفظ محور ژئواکونومیک-ژئواستراتژیک خزر-خلیج فارس است.
با توجه به روند همکاریهای گذشته این جمهوریها با کشورها شرقی و غربی و نیز پیوندهای ژئوپلیتیکی این مناطق،میتوان پیشبینی کرد که در آیندهای نهچنداندور،کشورهای واقع در باختر محور خزر-خلیج فارس،یعنی جمهوریهای قفقاز جنوبی و پیش از آن،کشورهای اروپای خاوری به عضویت ناتو درآیند و کشورهای آسیای مرکزی راه پیوستن به سازمان شانگهای و برقراری پیوندهای استوارتر با این سازمان را بپیمایند."