چکیده:
در این مقاله ویژگیهای بنیادین صور خیال شعر دورهی بازگشت مورد بررسی قرار گرفته است.
هدف از چنین پژوهشی آن است که معلوم شود،شعر این دوره نه تنها تقلیدی نیست،بلکه در ادامهی سیر طبیعی دورههای پیشین،به ویژه«مکتب وقوع و واسوخت»بوده است.
شاعران برجستهی این شیوه عبارتند از:مشتاق اصفهانی(بنیانگذار انجمن ادبی مشتاق)،عاشق آذر(دو رکن اساسی دیگر انجمن ادبی)طبیب،هاتف،مجمر و قاآنی که این دو تن از شاعران عصر قاجار و شاعران دیگر(مشتاق و یارانش) پیش از دورهی قاجار بودهاند.
خلاصه ماشینی:
"در این مقاله ویژگیهای بنیادین صور خیال شعر دورهی بازگشت مورد
گفتنی است،شعر روزگار افشار و زند در ادامهی شعر مکتب وقوع است که
نخست)و قاآنی و مجمر(از شاخهی دوم)مورد تحقیق قرار گرفته است.
وقوع با زبان و بیان خاص خود بوده است و اینکه در اینجا نامی از شعر سبک
هندی نبردهایم،دلیلش این است که شعر هندی اصولا از نظر جغرافیایی خارج
دوره ندارد،به تعبیر دیگر شیوهی شعر در نزد شاعران بازگشت(انجمن ادبی،
توجه به همین موضوع،بهتر آن است که شعر این دوره را«شعر انجمن»بنامیم؛
به عبارت دیگر تمامی ترفندهای شاعر برای آن است که در شعر خود یک فضای
زیبایی تصویر بیت در این است که نخلی به نمایش گذاشته میشود که
زیبایی تصویر این بیت در این است که شاعر از آشیان بلبل که بر شاخهی گل است،تعبیری مخالف انتظار خواننده ارایه داده است،زیرا خواننده پس از آنکه
شاعر این تشبیه مرکب را به گونهای ارایه داده است که خواننده آن را در چشم
(دیوان آذر،ص 171) زیبایی بیت در نمایش صحنهی کشتی است که زورمندی چون آسمان،آدمی
مقصود این است که شاعر در ورای این کلام عشق خود را
گفتنی است که شاعر در این ابیات،بخشی از کلام را با ایما و اشاره ذکر
تمام غزل آذر این است: ای به سیما همانکه میدانی
دورهی بازگشت نیز چنین است که شاعران کنایه را برای آرایش کلام خود به کار
در این بیت شاعر به زاهد گوشه زده است که او دنیاطلب است و چیز دیگری غیر
بسامد عناصر خیال در شعر این دوره"