آدمیت و تجدد - مجله بخارا مقاله

"ثابت کرد که تجار و کسبهء بازار ایرانی ماجرای اعتصاب را به‌ راه انداختند و حتی فتوای روحانیون نجف را جعل کردند و این روحانیون وقتی دریافتند که جنبشی به نام آنان آغاز شده،رهبری‌اش را مشتاقانه پذیرفتند. گرچه گمانش در مورد جوهر غربی تجدد و در مورد واماندگی سنت ایران را می‌توان نوعی تفکر غرب-محور دانست،گرچه گاه در راه وصف تجربهء غرب به ستایشی اغراق‌آمیز دچار می‌شد،اما در حلاجی چند و چون تجربهء مشروطیت ایرانی کاری کارستان کرد. این‌جا هم رسم رایج‌ روشنفکری را،که برخاسته از تجربه و مفاهیم روسی بود و روشنفکر را صرفا معاند قدرت می‌دانست،بر نمی‌تابید. اما حتی در زمانی که جزئی حاشیه‌ای از قدرت‌ بود،از بازگفت حقیقت به صاحبان قدرت ابائی نداشت. فریدون آدمیت فرزند خلف تجدد ایران و کاوشگر پیشگام این تجربه بود و خود هم‌ در زندگی و اثارش برجسته‌ترین سجایای فکری و اخلاقی روشنفکر متجدد را تجلی‌ می‌بخشید."