چکیده:
با همهء صراحت آیات کلام الله مجید در منفوریت جنگ و فساد در ارض و موضع توأم با تسلیم پیامبر خدا در طی سیزده سال پس از بعثت در مکه و تشریع دفاع در دوران بعد از هجرت،بسیاری از فقها و مفسران و محدثان در گذشته،جنگ و درگیری با کفار اعماز کتابی و غیرکتابی را واجب دانستهاند با این تفاوت که اهل کتاب میتوانند در صورت پرداخت جزیه و قبول حاکمیت اسلام به شریعت خویش عمل نمایند،اما مشرکان راهی جز پذیرش اسلام یا نابودی نداشتهاند.
نویسندهء این مقاله همانند بسیاری از محققان معاصر بر این باور است که موضع اسلام در برابر دیگر ملل،پس از هجرت به مدینه،تنها موضع دفاعی بوده و جز با کسانی که درصدد نابودی اسلام و مسلمانان بودهاند حق جنگ نداشتهاند و لذا نهتنها اهل کتاب بلکه مشرکان نیز در قلمرو خود آزاد بوده و در صورتی که به شهروندی و تابعیت دولت اسلامی درآیند با پرداخت مالیاتی ناچیز میتوانند از هرگونه حمایت انسانی برخوردار باشند.برای روشن شدن این حقیقت،نویسنده به بررسی آیات مورد استدلال طرفداران جهاد ابتدایی پرداخته و اثبات نموده است که این آیات بر مقصود آنان دلالت نداشته، بلکه برعکس همین آیات نیز گویای موضع دفاع ابتدایی مسلمانان اولیه است و نظریهء جهاد ابتدایی پدیدهء قرن دوم اسلامی بوده و برای اولینبار توسط مفسرانی مانند قتاده مطرح گردیده است.
خلاصه ماشینی:
"مبانی فلسفی-کلامی جنگ و جهاد از منظر ادیان1 دکتر محمد ابراهیمی ورکیانی*چکیده: با همهء صراحت آیات کلام الله مجید در منفوریت جنگ و فساد در ارض و موضع توأم با تسلیم پیامبر خدا در طی سیزده سال پس از بعثت در مکه و تشریع دفاع در دوران بعد از هجرت،بسیاری از فقها و مفسران و محدثان در گذشته،جنگ و درگیری با کفار اعماز کتابی و غیرکتابی را واجب دانستهاند با این تفاوت که اهل کتاب میتوانند در صورت پرداخت جزیه و قبول حاکمیت اسلام به شریعت خویش عمل نمایند،اما مشرکان راهی جز پذیرش اسلام یا نابودی نداشتهاند.
آئین جهانی اسلام و راههای پیشنهادی قرآن برای نشر آن حال مهمترین پرسشس که میتواند مطرح شود این است که اگر واقعا جنگ و جهاد در اسلام تنها به صورت ضرورت دفاعی مجاز اعلام شده،پس راههای دعوت به اسلام چیست و رسالت جهانی پیامبر اکرم چگونه تحقق خواهد یافت؟چه اینکه پیامبران خداوند،پیش از اسلام نیز در مواردی برای نشر دعوت خویش از طریق جنگ اقداماتی کرده بودند و تقریبا همهء پیامبران گذشته،هم از نظر زمانی و هم از نظر مکانی مأموریت محدودی داشتند و هیچیک از آنان برای هدایت همهء مردم جهان مأموریت نیافتند و در این معنا ظاهرا تردیدی نیست.
از جملی آیاتی که برای اثبات جواز و یا وجوب جهاد ابتدایی بدان استدلال شده،آیهء 47 سورهء توبه است که میفرماید:با مشرکان بهطور دستهجمعی بجنگید چنانکه آنان با شما چنین هستند بدین معنا که واژهء کافه را بهمعنای همگی گرفتهاند و قهرا موقعی جنگ با همهء مشرکان اعماز اینکه طرف جنگ با ما باشند یا نباشند در این آیه مطرح گردیده لازمهاش جواز یا وجوب جنگ با همهء مشرکان خواهد بود."