چکیده:
پژوهش حاضر معطوف به ارزشیابی برنامه درسی قرآن پایه چهارم اعم از برنامه درسی مصوب، اجرا شده و کسب شده است. روش انجام پژوهش از نوع مطالعات ارزشیابی که با روش آمیخته به صورت تحلیلی –توصیفی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش دانش آموزان پایه چهارم سراسر کشور در سال تحصیلی 81-80 است. نمونه گیری به صورت نمونه برداری تصادفی - طبقه ای و نمونه گیری خوشه ای با توجه به ویژگی های نمونه انجام شده است.
یافته های پژوهش حاکی از آن است که اهداف در حیطه شناختی، مهارتی، نگرشی بطور گسترده در راهنمای برنامه قرآن لحاظ شده است ولی بسیاری از آنها در طرح ریزی برنامه مورد استفاده قرار نگرفته است. اهداف در حیطه عاطفی در سطوح پایین تنظیم شده است، و همچنین در سطوح مختلف به صورت تحلیلی و تفسیری مرتبط با یکدیگر نیستند. این اهداف به صورت بخشهای جدا از هم (شناختی، مهارتی، نگرشی) تنظیم شده است و بین اجزا ارتباطی وجود ندارد و با ارزشهای اخلاق دینی و رفتارهای اجتماعی ارتباط کمتری دارد. برای دستیابی به اهداف آموزش قرآن حدود 27 درصد معلمین 2 ساعت را مشروط بر کم کردن حجم کتاب لازم دانسته اند. در برنامه قرآن بر حجم فراوان مطالب و سطوح پایین یادگیری تاکید شده است و در بکارگیری ارزشهای دینی در موقعیت های مختلف توفیق چندانی حاصل نشده است. در تنظیم محتوای برنامه قرآن روش های سنتی غالب است. بر همین اساس راهکارهایی برای بازنگری در برنامه درسی مصوب و اجرا شده و کسب شده در عناصر اهداف، محتوا، روشهای آموزشی و ارزشیابی پیشرفت تحصیلی ارایه شده است.
خلاصه ماشینی:
آيا برنامه درسي اهدافي را كه به خاطر آنها طراحي شدهاند، اجرا كرده است؟ آيا اين برنامه درسي كه براي گروه معيني از دانشآموزان مورد استفاده قرار گرفته، مناسب ميباشد؟ آيا روشهاي آموزشي انتخاب شده نسبت به هدفهاي مورد جستجو بهترين انتخابهاست؟ آيا مواد آموزشي كه جهت اهداف آموزشي توصيه شده، مناسبترين مواد آموزشي براي حصول به مقاصد است و براي تحقق اهداف فوق اجراي برنامه در كلاسهاي آزمايشي يك راه حل مطلوب است و يك رابطه تنگاتنگ با ديگر عناصر برنامه دارد؟ ديفيليپس 2 معتقد است كه ارزشيابي، يعني سنجش ارزش يك برنامه آموزشي براي تعيين ميزان تأثير و سودمندي آن، Cronbach 2.
در اين مطالعه، كوشش بر اين است كه فرايند ياددهي ـ يادگيري و فعاليتهاي انجام شده در كلاسها، مانند نظارت مديريت مدارس، نگرش اولياء، رفتار دانشآموزان، تدريس آموزگاران از نظر اجراي دقيق و منطبق با برنامه قرآن مورد مشاهده قرار بگيرد، رويدادهاي آموزشي در حين وقوع، ثبت و جمعآوري شود و ضمن بهرهگيري از روشهاي علمي موجود يك رشته، فعاليتهاي نظامدار در جهت شناسايي و تشخيص نقاط قوت و ضعف و نهايتاً حل مسائل و مشكلات اين برنامه صورت گيرد.
ـ آيا محتواي برنامة قرآن چهارم ابتدايي با توجه به اصول برنامهريزي درسي تدوين شده است؟ گزارش متخصصان در اين باره عبارت است از: ميزان تناسب ساختار و تنظيم محتواي كتاب حدود 53 درصد، ميزان تناسب توالي محتوا حدود 57 درصد، ميزان تناسب محتواي كتاب با فعاليتهاي روزمره دانشآموزان 60 درصد، ميزان تناسب زمان با كميت محتواي كتاب 71 درصد، ميزان تناسب تركيببندي رنگها در محتواي كتاب 56 درصد، ميزان تناسب محتواي كتاب در برانگيختن تفكر و كنجكاوي 64 درصد و ميزان تناسب محتواي كتاب در جهت فراهم كردن فرصتهايي براي فعاليتهاي فوق برنامه دانشآموزان 71 درصد، كه همة آنها در سطح خيلي كم ميباشد.