چکیده:
مقاله حاضر به این پرسش پاسخ میدهد که مخاطبان جوان ایرانی با ویدئو چه میکنند و
بهعبارتی دیگر چه دلایل یا انگیزههایی آنان را به استفاده از ویدئو متمایل میسازد. برای
پاسخگویی به این پرسش از رویکرد نظری «استفاده و خشنودی رسانهای» استفاده شد. برای
ساخت مقیاس اندازهگیری دلایل استفاده از ویدئو ابتدا از 100 دانشآموز دبیرستانی در
چهار مدرسه در تهران خواسته شد دلایل خود را برای استفاده از ویدئو بهصورت یک گزارش
کوتاه مکتوب بیان کنند. تحلیل محتوای این گزارشها منجر به شناسایی 44 نوع انگیزه شد.
این انگیزهها در قالب یک پرسشنامه مقدماتی به 100 دانشآموز دیگر داده و از آنها خواسته
شد تا بگویند هر یک از دلایل مطرح شده درباره تماشای ویدئو تا چه حد در آنها نیز صادق
است. پس از اجرای آزمایشی پرسشنامه، 38 نوع انگیزه برای اجرای نهایی پرسشنامه بر روی
نمونه اصلی تحقیق (450 نفر) در نظر گرفته شد. این 450 نفر از طریق روش نمونهگیری
خوشهای طبقهبندی شده دو مرحلهای انتخاب شدند. اعمال تحلیل عاملی با چرخش عاملی
واریماکس منجر به شناسایی 8 عامل یا فاکتور شد. این فاکتورها براساس نامگذاری محقق
عبارتند از: استفاده از ویدئو برای کسب اطلاعات و یادگیری، هدایت سبک زندگی
جهانوطنانه، جبران نارضایتی از تلویزیون ملی، مقایسه فرهنگی در ابعاد زمان و مکان،
منزلتطلبی در میان دوستان؛ موءانست و همدمی؛ کسب اطلاعات و سرگرمی جنسی،
ارضای حس کنجکاوی.
ماتریس همبستگی فاکتورهای بهدست آمده نشان داد که انگیزههای استفاده از ویدئو
بهطور معناداری با یکدیگر مرتبط هستند. معنای این یافته پژوهشی آن است که برخلاف
تبیینهای یک بعدی از محبوبیت ویدئو در ایران دلایل خود جوانان برای استفاده از ویدئو
متعدد و متنوع است.
خلاصه ماشینی:
"بنابراین پرسش اصلی این مقاله بیان نحوه نگرش مخاطبان جوان ایرانی به ویدئو است و به عبارتی دیگر چه دلایل و انگیزههایی آنان را به مصرف ویدئویی متمایل میسازد؟ آیا انگیزه فرار از مشکلات زندگی و یا انگیزه سیاسی در میان این انگیزهها وجود دارند؟ مناسبترین رویکرد نظری برای پاسخگویی به پرسش فوق رویکرد «استفاده و خشنودی رسانهای» است.
این رویکرد نظری که در سال 1959 میلادی توسط الیهو کاتس(8) با عنوان فوقالذکر نامگذاری شد واکنشی بود به مدل ارتباطی خطی محرک ـ پاسخ (شرطیشدن) یا مدل سرنگ______________________________ (1) Jensen & Rosengren (2) Effects Studies (3) Uses & Gratifications Studies (4) Literary Criticicm (5) Cultural Studies (6) Reception Analysis (7) Media Sociology 8- Elihu Katz تزریقاتی در تبیین آثار رسانهای.
به عبارت دیگر این مقاله تنها انگیزه استفاده ویدئو یا خشنودیهای مورد انتظار ویدئویی در میان جوانان تهرانی را شناسایی میکند بدون آنکه بهمثابه متغیر وابسته آن را با متغیرهای مستقل در ارتباط قرار دهد (بخش تبیینی پژوهش در متن اصلی گزارش تحقیق موجود است) (Shahabi.
3. براساس نمرات میانگین بارهای عاملی اولیه، مهمترین انگیزههای جستوجوی خشنودی ویدئویی به ترتیب عبارتاند از: نارضایتی از تلویزیون ملی (7/3 از 5)، جستوجوی اطلاعات (4/3 از 5)، علاقه به مقایسه فرهنگی در زمان و مکان (4/3 از 5)، نیاز به تعامل اجتماعی یا همدمی (4/3 از 5)، ارضای حس کنجکاوی (3/3 از 5)، هدایت سبک زندگی جهانوطنانه (9/2 از 5)، جاذبه جنسی (7/2 از 5) و منزلتطلبی در میان دوستان (3/2 از 5) (برای ملاحظه نمرات میانگین فوقالذکر به جدول 2، مراجعه کنید)."