چکیده:
اوراق رهنی، از جمله ابزارهایی هستند که در بسیاری از کشورها برای تامین مالی بانک ها منتشر شده اند. با تصویب قانون بازار اوراق بهادار در سال 1384، زیرساخت حقوقی لازم برای انتشار این دسته از ابزارهای مالی در ایران فراهم شد. در طراحی هر ابزار مالی باید به ابعاد طراحی مالی، فقهی، حقوقی، مدیریت ریسک، حسابداری و مالیات توجه نمود. تاکنون پژوهش هایی در زمینه طراحی مالی و ملاحظات فقهی این ابزار منتشر شده ولی در زمینه ریسک اوراق رهنی پژوهش جامعی صورت نگرفته است. این مقاله، براساس روش اکتشافی و مبتنی بر این سوال طراحی شده است که ریسک های اوراق رهنی اسلامی چه هستند و روش های پوشش آنها کدام اند. به همین دلیل این مقاله به بررسی ریسک های پیش روی سرمایه گذاران و بانی اوراق پرداخته و راه های پوشش آنها را بیان نموده است.
خلاصه ماشینی:
"از جمله این پژوهشها میتوانبه موارد ذیل اشاره کرد: -ارسلان طریق(2004 و 2007)در کتاب مدیریت ریسکهای مالی ساختارهای صکوکو در مقاله خود با عنوان«مدیریت ریسکهای مالی ساختارهای صکوک»پس از معرفی اجمالیانواع اوراق بهادار اسلامی،به برخی از ریسکهای این اوراق اشاره و راهکار مدیریت اینریسکها را ارائه کرد ه است،ولی به ریسکهای اوراق رهنی اسلامی نپرداخته است،با وجوداین برای مدیریت برخی ریسکهای مشترک میان این ابزار با دیگر ابزارهای مالی اسلامی،روشهایی مانند استفاده از ابزارهای مشتق پیشنهاد کرده که مستلزم بررسی دقیق فقهی هستند.
ریسکهای اوراق رهنی اسلامی از دیدگاه سرمایهگذاران برای بررسی دقیقتر،ریسکها را میتوان براساس مدل شبکهای ریسک به دو گروهریسکهای مالی و غیرمالی تقسیم کرد(راعی و سعیدی،1384).
با اینکه استفاده از روش تعهد پذیرهنویسی برای ناشر(و بانی به صورت غیرمستقیم)هزینهای در پی خواهد داشت؛لذا در شرایطی مورد استفاده قرار میگیرد که پیمایشبازار اوراق رهنی بیانگر احتمال فروش نرفتن کامل اوراق باشد؛در چنین شرایطی استکه واسط به نمایندگی از بانی،برای کاهش ریسک خود از روش تعهد پذیرهنویسیاستفاده میکند.
از این نظر میتوان اوراق رهنی اسلامی را به دو صورت کلی طراحی کرد:حالتنخست،این است که اوراق در هیچ بازار ثانویهای پذیرفته نشده باشند و به وسیله ناشر،ضامن،یا شخص ثالث دیگری امکان بازخرید آنها وجود داشته باشد.
با اینکه بررسی سازوکار انتشار اوراق رهنی در دنیانشان میدهد که تسهیلات فروختهشده،در بخش خارج از ترازنامه و به عنوان داراییخارج از ترازنامه ثبت میشود(ساندرز،2008)،ولی با توجه«مقررات احتیاطی تبدیلمطالبات رهنی مؤسسات اعتباری به اوراق بهادار»بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران،بهنظر میرسد مدیران ارشد بانکی کشور تمایل دارند که پس از فروش تسهیلات به واسط،کل مبلغ تسهیلات از ترازنامه بانک خارج گشته و رابطه واسط با بانک-در این زمینه-کاملا قطع شود."