چکیده:
فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال1991/1370 فرصت های اقتصادی قابل توجه در اختیار جمهوری اسلامی ایران قرار داد. به همین دلیل ایران با اتخاذ سیاستی عمل گرایانه در منطقه ای که اقتصاد بیشترین زمینه را برای همکاری های دوجانبه و چند جانبه فراهم کرده بود، درصدد بهره برداری از این شرایط برآمد؛ اما اهمیت سیاسی، اقتصادی و استراتژیک این منطقه موجب جلب توجه قدرت های منطقه ای و فرامنطقه ای و حضور آنها در حوزه خزر شد. این شرایط، چالش ها و تهدیدهایی را به ویژه از سوی آمریکا، قدرتمندترین بازیگر این منطقه، متوجه جمهوری اسلامی ایران کرد. نوشتار حاضر با هدف بررسی این چالش ها و تهدیدها به این پرسش اصلی که «اهداف و منافع آمریکا در حوزه خزر چه تاثیراتی به لحاظ اقتصادی و امنیتی بر منافع ایران در این منطقه داشته است؟» پاسخ می دهد.
The Collaps of Soviet Union shaped a new security، political and economic zone. The emerging vaccum facilitated US entrance into the regional and led to the shaping New Great Game.Players have had effects on Islamic Republic of Iran’s interests.This article surveys the impacts of US objectives in the Caspian region on IRI security and economic interests.The hypotheses are:
- The presence of US in Caspian basin has challenged Iranian economic interests in this region.
- US policy in the Caspian basin، has threatened Iran’s security and caused IRI emphasize on security in foreign policy and follow Russian’s policy in the region.
خلاصه ماشینی:
به همین دلیل ایران با اتخاذ سیاستی عملگرایانه در منطقهای که اقتصاد بیشترین زمینه را برای همکاریهای دوجانبه و چند جانبه فراهم کرده بود، درصدد بهرهبرداری از این شرایط برآمد؛اما اهمیت اجتماعی،اقتصادی و استراتژیک این منطقه موجب جلب توجه قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای و حضور آنها در حوزه خزر شد.
در راستای تحقق این اهداف،سیاستهای زیر اتخاذ شد: 1-مخالفت با تغییر مرزهای سیاسی موجود با جلوگیری از کشمکش و واگرایی؛2-خنثی کردن تلاشهای انجام شده برای انزوای ایران در منطقه؛3-مقابله با پانترکیسم و پان آذریسم؛ 4-مقابله با حضور بیگانگان بویژه اسراییل در منطقه؛5-مخالفت با ورود آمریکا به حوزه خزر؛6-تلاش برای دستیابی به سهمی عادلانه از دریای خزر؛7-جلوگیری از تخریب محیط زیست این دریا؛8-مقابله با گسترش نظامیگری در حوزه خزر؛9-تلاش برای گسترش روابط دو جانبه و چند جانبه اقتصادی با کشورهای این منطقه با تأکید بر اهمیت آمریکا به عنوان اقتصادیترین مسیر انتقال کالا و منابع نفت و گاز این کشورها.
موارد یاد شده در کنار بازارهای مصرف کشورهای ساحلی خزر،فرصتهای اقتصادی متنوع را برای برقراری روابط ایران با این کشورها فراهم میکرد؛اما حضور بازیگران منطقهای و فرامنطقهای به ویژه آمریکا در حوزه خزر مانع از تحقق این اهداف شد.
آمریکا به منظور کنترل منطقه تحت پوشش گوام،در سال 1999 آن را به عنوان حوزه منافع استراتژیک خود اعلام کرد؛زیرا در حوزۀ علایق نفتی آن قرار دارد و میتواند مسیر انتقال انرژی را از کنترل روسیه خارج کرده و این کشور را به لحاظ سیاسی منزوی کند )8002,alisuR( .
egdeltuoR :ASU ,ytiruceS dna ygrenE ,scitiloP :naipsaC ehT ,)4002(,renikA nirihS :nI .