چکیده:
قرآن کریم به روشنی بر خلافت انسان از سوی خداوند تاکید کرده است. در این باره سوال هایی وجود دارد؛ مانند اینکه چرا خداوند برای خود جانشین انتخاب فرمود؟ دلیل انتخاب انسان به عنوان جانشین خدا چیست؟ گستره جانشینی انسان از خداوند تا کجاست؟ این مقاله به رویکرد تحلیلی و بررسی اسنادی به تبیین چیستی خلافت انسان در قرآن و بررسی ابعاد آن می پردازد. بر این اساس، مهم ترین یافته های این تحقیق، راز برگزیده شدن انسان به عنوان خلیفه، توانایی او در پذیرش تکوینی و حضوری علم الاسماء بوده است. از این رو، خلیفه الله برترین انسان، دارای علم ویژه و برخوردار از ولایت تکوینی است.
خلاصه ماشینی:
"استمرار یا انقطاع جانشینی انسان برای خدا: اکنون نوبت به بررسی این سؤال میرسد که آیا قرار دادن خلیفه بر روی زمین، قانونی مستمر و پایدار است یا آنکه محدود به عصر و دورانی ویژه است؟ و آیا خداوند در هر دوره تنها یک خلیفه دارد یا میتواند خلفای متعددی هم داشته باشد؟ مروری دگربار بر آیه سیام سوره بقره خالی از لطف نیست: «وإذ قال ربک للملائکة إنی جاعل فی الأرض خلیفة.
ک. علیبن ابراهیم قمی، تفسیر القمی، ج 1، ص 36؛ محمودبن عمر زمخشری، همان، ج 1، ص 124؛ فضلبن حسن طبرسی، تفسیر جوامعالجامع، ج 1، ص 36 و 37؛ محمدبن علی شریف لاهیجی، تفسیر شریف لاهیجی، ج 1، ص 28ـ30؛ محمدبن یوسف اندلسی، همان، ج 1، ص 226و227؛ ملافتحالله کاشانی، همان، ج 1، ص 140ـ142؛ ملاصدرا، تفسیر القرآنالکریم، ج 2، ص 308؛ سیدعبدالله شبر، تفسیر القرآنالکریم، ج 1، ص 46؛ سید محمدحسین طباطبائی، همان، ج 1، ص 115؛ سید محمدحسین فضلالله، من وحی القرآن، ج 1، ص 227؛ ناصر مکارم شیرازی و همکاران، تفسیر نمونه، ج 1، ص 177ـ179؛ احمدبن محمدبن عجیبة، البحر المدید فی تفسیر القرآنالمجید، ج 1، ص 93و94؛ محمد ثناءالله مظهری، التفسیر المظهری، ج 1، ص 50 و 51؛ سیدمحمود آلوسی، روحالمعانی فی تفسیر القرآنالعظیم، ج 1، ص 222 و 223.
ـ محمدبن حسن طوسی، التبیان، ج 4، ص 338؛ محمودبن عمر زمخشری، همان، ج 2، ص 384؛ فضلبن حسن طبرسی، مجمعالبیان، ج 4، ص 607؛ حسینبن علی ابوالفتوح رازی، روضالجنان، ج 8، ص 116؛ محمدبن احمد قرطبی، الجامع لاحکامالقرآن، ج 7، ص 158؛ ملافتحالله کاشانی، همان، ج 3، ص 500؛ سید عبدالله شبر، همان، ج 1، ص 169؛ سیدمحمود آلوسی، همان، ج 4، ص 312و313."